Özet:

Doğu Anadolu Bölgesi'nin, Yukarı Fırat Bölümü sınırlan içinde yer alan Bitlis kenti, Cumhuriyet devri öncesinde etki bölgesi geniş olan, ulaşım, ticaret, sanayi, eğitim ve yönetim gibi çeşitli fonksiyonları gelişmiş, önemli bir yerleşim merkezi idi. Bitlis Ulu Camii Anadolu – Türk mimarlığının ilk örneklerinden olup simetrik planıyla tipinin öncüsü sayılmaktadır. Aslına düzgün bir avlusu olmayan Bitlis Ulu Camisi’nin, abdesthane ile cami arasında kalan alanı avlu olarak kullanılmaktaydı. Ulucami'nin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yaptırılacak restorasyon çalışmaları çerçevesinde arkeolojik kazı çalışmaları Ahlat Müze Müdürlüğü denetiminde yapılmıştır. Çalışmalara avlunun kuzey batısından başlanılmıştır. Son cemaat yeri, merdivenler ve WC yıkılarak, daha önce varlığı bilinmeyen caminin kuzey batı köşesinde bulunan ve yangın geçirdiği anlaşılan mekân, avlu revaklarına ait izler, minarenin giriş birimi, bir havuz – şadırvan bulunmuş ve yapının kuzey cephesi ile bunları içinde barındıran bir avlu ortaya çıkarılmıştır. Restorasyon çalışmaları nedeniyle ulaşılan yeni bilgiler sanat ve mimarlık tarihi açısından büyük önem taşımaktadır. Avlu gelişimi bakımından, 11. – 12.yüzyıla tarihlenen camilerle birlikte Bitlis Ulu Camisi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: