Abstract:

Yûsuf u Zeliha, Eski Anadolu Türkçesinin önemli eserlerindendir. 13. yüzyılın son çeyreği ile 14. yüzyılın ortalarında yaşadığı bilinen Şeyyad Hamza’nın bu eseri, edebi özelliklerinin yanı sıra dil hususiyetleri bakımından da önemlidir. Eser, Eski Anadolu Türkçesinin tüm özelliklerinin yanı sıra, ağız özellikleri ve arkaik kelimelerin çokluğu bakımından da dönem eserleri içerisinde en dikkat çekici ve en karakteristik olanıdır. Yine eserde geçen bazı kelime veya kalıplaşmış kullanışların bazıları tek örnektir (hapax legoomenon). Bu eser her ne kadar da mesnevi tarzında yazılmış ise de eserde sık sık vir salavāt eydeyim gibi ifadelerin olması, şairin bu eseri tıpkı halk ozanları gibi bir mecliste okuduğunu gösterir. İşte bu çalışmamızda gerek edebiyat gerekse dil özellikleri bakımından Türk edebiyatı içerisinde çok önemli yere sahip olan bu eserdeki arkaik kelimeler incelenecektir. Çalışmamızda tespit edilen kelimelerin Eski Türkçe ve tarihi lehçelerdeki seyirleri verilmiştir. Eski Türkçe, tarihi lehçeler ile Batı Türkçesinin ilk zamanlarında kullanılan bu arkaik kelimeler, bugün için Türkiye Türkçesinde kullanılmamaktadır; ancak Anadolu ağızlarında bazı arkaik kelimelerin halen daha kullanıldığı tespit edilmiştir. Derleme Sözlüklerinde tespit edilen bu kelimeler de çalışmamızda gösterilmiştir.

Keywords: