Abstract:

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de bankalar ülke ekonomisi içinde oldukça etkin bir konuma sahiptir. Sermaye birikiminin reel yatırımlara aktarılmasını sağlayan bankacılık sektörü 2005 yılında yapılan düzenlemeyle birlikte, mevduat bankaları, kalkınma ve yatırım bankalarının yanı sıra katılım bankalarını da içine almıştır. Böylece felsefesi ve ilkeleri farklı olan iki banka tipi, aynı rekabet ortamında aynı düzenlemelere tâbi olarak faaliyet gösterme imkânı bulmuştur. Kârlılık, işletmelerin hayatını devam ettirebilmesi açısından dikkatle incelenmesi gereken bir meseledir. Bankacılık ise küresel kriz sürecinde bile açıkladığı kârlılık rakamları ile analiz edilmeye değer bir sektördür. Bu çalışmanın amacı, bankaların karlılığını etkileyen faktörlerin belirlenmesidir. Çalışmada, Türk Bankacılık Sektöründe faaliyet gösteren ve 2006-2018 yılları arasında düzenli veriye sahip 3 katılım bankası ile 16 konvansiyonel banka verileri kullanılmıştır. Çalışmada betimsel ve çıkarımsal istatistik yöntemlerinden faydalanılmıştır. Bağımsız iç değişkenler, banka tipi, aktif büyüklüğü, kredi riski, likidite riski, faaliyet verimliliği, sermaye yapısı; bağımsız dış değişkenler, enflasyon ve GSMH büyüme oranı; bağımlı değişkenler ise öz kaynak karlılığı ve aktif karlılığı olarak alınmıştır. Panel verinin yatay kesit birim sayısı , her bir yatay kesit birimi için elde edilen zaman birimi sayısı ise ’dir. Veri seti toplam 988 gözlemden oluşmaktadır. Veri çözümlemesinde Stata paket programından faydalanılmıştır. Çalışma analiz dönemi, değişkenler ve örneklem bakımından yapılmış olan diğer çalışmalardan ayrışarak, literatüre katkı sağlamaktadır. İlk olarak, bankacılık tipinin kârlılık üzerindeki etkisi incelenmiştir. Aktif kârlılığın bağımlı değişken olduğu bir panel veri regresyonu oluşturularak hipotez testleri sınanmıştır. Benzer şekilde özsermaye getiri oranı değişkeni için de regresyon sonucu elde edilmiştir. Sonuçta, banka tipinin (konvansiyonel/katılım) öz kaynak karlılığı ve aktif karlılığı üzerindeki etkisini test eden modellerde, önemli düzeyde bir etki tespit edilememiştir. İkinci aşamada; banka tipine göre değişkenlerin farklılık gösterip göstermediğini incelemek amacıyla t testi yapılmıştır. Sonuçta faaliyet verimliliğinin, banka büyüklüğünü temsil eden aktif toplamının, likidite riskinin ve finansal riskin, konvansiyonel bankalara göre katılım bankalarında anlamlı düzeyde daha düşük olduğu sonucu elde edilmiştir.

Keywords: