Özet:

Kur’an, bazen bir konu hakkında anlatılan kıssadan, bazen ayetlerin tedrici olarak indirilmesi ve bazen de bir sebep olmaksızın ilahî iradenin ayetlerde vücut bulmasıyla meydana gelmiştir. Hz. Peygamber ve sahabiler anlayamayanlar için sınırlı sayıdaki ayetleri tefsir etmişlerdir. Ancak vahiy döneminden zaman ve mekânsal olarak uzaklaşılıp İslam’a girenlerin sayısının artmasıyla nuzûl ortamına şahit olmayan Müslümanlar için Kur’an’ın tamamının tefsir edilmesi zorunluluk haline gelmiştir. Tefsir alanında pek çok İslamî ilme göre yazılı olarak erken dönemde çalışma yapan âlimlerden biri de Mukâtil bin Süleyman’dır. Başta çağdaşları olmak üzere âlimlerin bir kısmı onu şiddetle ve acımasızca eleştirmiş bir kısmı da övmüştür. Ancak mukâtil hakkında yapılan eleştirilerin büyük bir kısmı eserlerine atıf yapılmadan yapılmıştır. Bu durum onun yanlış tanınmasına ve anlaşılmasına neden olmuştur. Bu bağlamda makalemizde Mukâtil’e yönelik eleştirileri, tefsirinde naklettiği İsrailî rivayetleri ve huruf-u mukataa konusundaki görüşlerini değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler: