Özet:

Tasarruflarını İslami ölçülere uygun bir şekilde kullanmak için uygun zemin arayan bireyler ve kurumların bu ihtiyacı Türkiye’de katılım bankaları tarafından karşılanmaktadır. Katılım bankalarının fon kullandırma yöntemleri incelendiğinde murabaha modelinin %90’lara varan bir yoğunlukta kullanıldığı görülecektir. Mal alma talebinde bulunan müşteri ile önceden taraflar arasında bir vaat işlemi neticesinde gerçekleştirilen modern murabaha yönteminde katılım bankası finansal aracı konumundadır. Murabaha işlemlerindeki katılım bankalarının rolü bu işlemlerin finansal raporlara nasıl sunulacağı konusunu gündeme getirmiştir. Temelde İslami bir model olan murabaha AAOIFI Standartları kapsamında ele alındığında bir satış işlemi olarak değerlendirilmektedir. AAOIFI, işlemlerin muhasebeye ve finansal raporlara yansıtılması hususunda hem özün önceliği hem de işlemin hukuki niteliğini bir arada dikkate almaktadır. Dolayısıyla katılım bankası taraflar arasında bir finansal aracı olmakla birlikte bizzat satış işleminin de tarafı konumundadır. AAOIFI Muhasebe Standartları dikkate alındığında murabaha FAS 28: Murabaha ve Diğer Vadeli Satışlar Standardına göre raporlanmaktadır. Türkiye’de katılım bankaları 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu’na göre Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda finansal rapor düzenlemektedir. Mevcut yasal düzenlemelere göre katıım bankası murabaha işlemlerinde finansal aracı pozisyonundadır. Uluslararası standartlar çerçevesinde TFRS 9 (IFRS 9): Finansal Araçlar Standardı uygulanmaktadır. İslami bankalar ve finans kurumlarının gelişmesine paralel olarak İslami ilkelerle uyumlu muhasebe standartlarına olan ihtiyaç da artacaktır. Konunun hem özü hem de hukuki boyutu birlikte değerlendirildiğinde AAOIFI standartlarının kullanım alanı genişletilmelidir.

Anahtar Kelimeler: