Özet:

Osmanlı Devleti’nin mağlubiyetle sonlanan her savaşı yüz binlerce insanın yurdundan ayrılmasına sebep olmuştur. Kırım’ın ve Kafkasya’nın Rusya’nın eline geçmesinden sonra, bu ülkelerden Osmanlı topraklarına doğru büyük göç hareketleri başlamıştır. 1783 yılında Kırım’ın Ruslar tarafından ele geçirilmesi, bu tür göçlerin ilk kapsamlı olanının meydana gelmesine yol açmıştır ve bu göç Osmanlı Devleti’ne yönelik ilk Müslüman göçüdür. XVI. yüzyıldan itibaren göç etmek zorunda kalan Tatarlar için de Eskişehir, yüzyıllar boyunca coğrafi konumunun getirdiği yaşamaya elverişli iklim koşulları, sahip olduğu yer altı zenginlikleri, su kaynağına sahip olması, ulaşım olanaklarının gelişmiş olması gibi özellikleri sayesinde en yerleşilebilir yerlerden biri haline gelmiş olup hem şehir merkezine hem de kırsalına çok sayıda Tatar yerleşmiştir. Öyle ki bugün ülkemizde en fazla Tatar nüfusuna sahip olan ilimiz Eskişehir’dir. Bu çalışmada Eskişehir’deki Tatar adının kökeni, Eskişehir’de yaşayan Kırım, Nogay ve Kazan Tatarlarının nereden gelip hangi bölgelere yerleştirildikleri, Kırım ve Nogay Tatarları arasındaki farklılıklar, Tatarlar ve özellikle Eskişehir’deki Tatarlara özgü kültürel ve folklorik unsurlar ve Eskişehir’de yaşayan Tatarların günümüzdeki durumları ve yaklaşık Tatar nüfusu, geçmişten bugüne Eskişehir bağlamında Tatarlar ve Tatar Türkçesi üzerine A’dan Z’ye neler çalışılmışsa, neler yayınlanmışsa ve hangi bilgilere ulaşılmışsa tespit edilmiş; yapılan lisansüstü tezler, yayınlanmış kitap, makale ve bildiriler incelenmiş ve tarafımızdan yapılan gözlemler bir araya getirilip yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: