Özet:

Aruz Arap edebiyatına ait bir şiir ölçüsüdür. Sekizinci yüzyılda Mekke’de ?alil bin A?med [öl. 175/791] tarafından düzenlenmiş, Arap edebiyatından İslamiyet’i kabul eden Türk, Fars ve Hind edebiyatlarına geçmiştir. Aruz vezinlerini asli cüzler ve onların değişikliğe uğraması ile meydana gelen fer’leri oluşturur. Vezinlerin tespiti harekeli ve sakin harflerin durumuna göredir. Bir fer’in öbürlerinden farkı hangi asli cüzden türetildiği, sonundaki harflerin harekesinin ne olduğu ve iki sakin harfle bitip bitmediği gibi durumlarla ortaya çıkar. Buna göre fer’lerin adı değiştiği gibi takti’i yapıldığında aynı gibi görünen vezinler de değişir. Bu çalışmanın konusu olan mefa?ilün ~ mefa?ilan, mefa?il ~ mefa?ilü ~ fe?ulün, fe?ul ~ fe?al, müstef?ilün ~ müstef?ilan, fa?ilatün ~ fa?ilatan ~ fa?iliyyan, fa?ilün ~ fa?ilat ~ fa?ilatü ~ fa?ilan, fe?ilün ~ fe?ilat ~ fe?ilan, fa? ~ fa?, mef?ulat ~ mef?ulatü ve fa?lü ~ fa?lün ~ fa?lan cüz ve fer’lerin her biri harekelerinin farklı olması sebebiyle birbirinden ayrıdır. Bu durum fer’in diğer asli cüz ve fer’lerle meydana getirdiği vezni de değiştirmektedir. Günümüzdeki takti’ uygulamasında her harfin durumunu göz önünde bulundurmamız şarttır, vezin ancak bu şekilde doğru tespit edilebilecektir.

Anahtar Kelimeler: