Özet:

İnsanlar, çevreleri ve ürünlerle iletişim kurmalarını sağlayan duyu sistemleriyle donatılmıştır. Kullanıcı-ürün etkileşimi; görme, dokunma, kinestetik, işitme, koku ve tat almayı kapsayan çok duyulu bir doğaya sahiptir. Etkileşim sırasında her bir duyusal sistem aktif ve eşzamanlı olarak görev alır. Ancak görsel dışındaki duyusal niteliklerin ürün etkileşimlerindeki rolleri ve ürün deneyimine katkıları çoğunlukla gözden kaçırılmaktadır. Bu çalışma, etkileşimin çok duyulu doğasını gözönünde bulundurarak, etkileşim sırasında duyuların baskınlığını, farklı duyusal bilgilerin kendine has rollerini ve birbiri ile olan ilişkilerini sorgulamaktadır. Kullanıcıların, ürün etkileşimlerinde duyulara yönelik değerlendirmelerini kendi ifadeleri üzerinden toplamayı amaçlayan alan araştırması üç farklı araştırma metodunu (gözlem ve gölgeleme, anket ve derinlemesine mülakat) temel alan bir metodlar zinciri şeklinde kurgulanmıştır. Örnek ürün olarak iki elektrikli küçük ev aletinin (elektrikli çay makinesi ve elektrik süpürgesi) kullanıldığı araştırma, 12 kullanıcının katılımıyla yürütülmüştür. Duyuların etkileşim sırasındaki önemini sorgulamaya odaklanan anket sonuçlarına göre duyusal baskınlık; ürünün çeşidine, kullanım safhasına ve özellikle bu safhada uygulanan eylemlere bağlı olarak değişmektedir. Ürün kullanımının gözlemi ve gölgelemesi ile derinlemesine mülakatlar sırasında toplanan katılımcı ifadeleri içerik analizine tabii tutulmuştur. Analizin sonucunda, her duyusal bilgi çeşidinin fonksiyona yönelik etkileşimler bağlamında olumlu ve olumsuz değerlendirilme ölçütlerinin neler olduğu, bu ölçütlerin farklı duyulara göre nasıl değişiklikler gösterdiği ve farklı duyuların birbiriyle ilişkisinin nasıl değerlendirildiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: