Özet:

Dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olan Azərbaycanda qədim dövrlərdən mövcud olan yaşayış yerlərinin, müxtəlif tarixi dövrlərdə inkişaf tapmış mədəniyyətlərin müxtəlif aspektlərdən araşdırılması və öyrənilməsi istiqamətində aparılan işlər son illərdə daha da intensivləşmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, arxeoloji qazıntılar zamanı əldə edilən maddi- mədəniyyət nümunələri, mədəniyyət abidələri tarixi keçmişimizin və zəngin mədəniyyətimizin öyrənilməsində xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Təsadüfi deyildir ki, bu abidələr dövlət tərəfindən nəzarətə götürülərək xüsusi qayğı ilə qorunur, öyrənilir və təbliğ edilir. Keşikçidağ mağaralar kompleksində yerləşən tarixi, arxeoloji və memarlıq abidələrinin yaşı daş dövrünə qədər gedib çatır. Bu unikal tarix-mədəniyyət abidəsinin ərazisində bir qala, iki məbəd, 70-ə qədər təbii və süni mağara, 87 kurqan, 23 su quyusu, 12 ərzaq anbarı, bir müqəddəs inanc yeri-Qüdrət bulağı, bir monumental abidə - “İlham Əliyev adına zirvə” yerləşir. Qoruğun ərazisi Ağstafa rayonunun mərkəzindən 75 km məsafədə, sonuncu yaşayış düşərgəsindən 28 km şimal-şərq istiqamətində, dəniz səviyyəsindən 750-950 m hündürlükdə, dağların cənub və cənub-şərq istiqamətindəki sıldırım qayalıqlarda, Gürcüstan Respublikası ilə sərhəddə yerləşir. Qoruq ərazisində aparılan araşdırmalar bir daha deməyə əsas verir ki, burada təşəkkül tapan mədəniyyətlər müxtəlif tarixi dövrlərə aid olmaqla, fərqli dini - fəlsəfi dünyagörüşü əsasında zaman-zaman inkişafda olmuşdur. Bununla belə, burada inkişaf tapan mədəniyyətlərin daşıyıcıları bu ərazidə minilliklər boyu yaşamış, Qafqaz Albaniyası dövründə xristianlığı qəbul etmiş indiki yerli sakinlərin əcdadları hesab olunan türk mənşəli tayfalar olmuşdur.

Anahtar Kelimeler: