Abstract:

Günümüzde teknolojide yaşanan hızlı gelişme hayatımızı fazlasıyla etkilemektedir. Bu gelişmelerdenfazla etkilenen kitle iletişim araçlarıdır. Kitle iletişim araçları hayatımızı yönlendirmekte, bilgilendirmekte, haberdar etmekte ve tutum oluşturmaktadır. Bu mecra etkin bir şekilde hedef kitlelerini oluşturmaktadır. Son yıllarda çocuklara yönelik reklamların sayısı, yöntemi ve stratejisi her geçen gün artmaktadır. Kitle iletişim araçlarından alınan yoğun mesaja maruz kalan, özellikle çocuklar fazla etkilenmektedir. Reklamın her yaş kesimine karşı ikna strateji özelliği, yaratıcılığı ve gözetim altına alma özelliği sayesinde, işletmeler açısından karlı bir olgu haline dönüştürmektedir diyebiliriz. Günümüzde kitle iletişim aracının her ortamda bulunduğu gerçeğinin yanında, her evde bir/birden fazla bulunan televizyonun ve birçok yayın kanallarının etkisi yadsınamaz bir gerçektir. Çocukların, kitle iletişim araçlarından özellikle televizyonun yoğun mesaj aktarımı  etkisiyle, reklamlara maruz kalma ve etkilenme oranları daha da artmaktadır. İletişim teknolojisinde yaşanan gelişmelerin bir sonucu olarak yayınlanan reklam sayısı da artmaktadır. Reklamlar içerisinde, gıda reklamlarının daha belirgin olarak öne çıktığını görmekteyiz. Gıda reklamlarının çocukları fazlasıyla etkilediği gerçeği öyle bir noktaya ulaşmıştır ki, son yıllarda özellikle gelişmiş ülkelerde yapılan araştırmalarda, çocukların bu araçları kullanma sıklığı ve süresi ile orantılı olarak çocukların,  obezite, hareketsizlik, sosyal ortamdan soyutlanma, eğitimlerinde başarısızlık ve aile içi iletişimsizlik gibi sorunlarla karşı karşıya olduğumuzu söylemek mümkündür. Çalışmamızda çocukların beslenme alışkanlıklarına gıda reklamlarının ne derece etkili olduğunu: ailelere; çocuklarının kitle iletişim araçlarını kullanma sıklığı, reklam amaçlarını nasıl gördükleri, hangi gıda reklamlarını daha çok tercih ettiklerini, reklamların hangi özelliğini etkili buldukları ve reklamların etkililiğini artıran unsurları rastlantısal yöntemle seçilen çocuk sahibi ailelere anket uygulaması yapılarak, istatistiksel sonuçlarla ortaya koymaya çalışılmıştır. Karaman İlinin merkez nüfus oranı 190.366’ olup seçilecek örneklem sayısı 385 olarak belirlenmiş olup, 5 ile 15 yaş arası çocuk sahibi ailelere anket uygulaması yüz yüze görüşülerek yapılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular: çocukların reklamları farklı düzeyde olsa da beğendikleri, gıda reklamlarını eğlendirici, heyecan verici, ilginç ve çekici bulduklarını, reklamlarda kullanılan müzik, sunum şekli ve reklamlarda rol alan ünlü kişiler ve çocukların rol aldığı reklamların daha etkili olduğu görülmüştür. Et ve et ürünleri reklamları ile kolalı içecek reklamlarını beğendikleri, gıda reklamlarının çocuklarda öğün dışı beslenme, obeziteye yönelme ve kitle iletişim araçları kullanırken yanında gıda tüketiminin artması, reklamda gördükleri yiyecek ve içecekleri hemen alıp tüketme isteği ve gıdalarda bulunan katkı maddeleri ve gıda boyalarının da etkili olduğu gibi bulgular görülürken; aileler açısında da market alışverişlerinde gıda alımlarında artış olduğunu söylemek mümkündür. Çalışmada gıda reklamlarının çocuklarda yarattığı etkilere, gıda tüketim alışkanlıklarını ve ailelerin bu etkilere karşı tutumlarına yardımcı olmak ve geleceğimiz olan çocuklarımızın öncelikle sağlıklı beslenmeleri için ailelerin çocuklara karşı tutumlarına yönlendirmede ve kitle iletişim araçlarının aile içindeki konumu, kontrolü açısından proaktif çözümler sunmak adına önem arz etmektedir.

Keywords: