Özet:

Kişileri ve olayları bütün sosyal ve kültürel detaylarıyla inceleyen tarih ilmi, öteki ilimler için alternatifsiz bir kaynak konumundadır. Bu noktada tarihten en fazla yararlanan ilim dallarından biri olan hadis, özellikle yer ve kişi adları, siyasi ve askeri gelişmelerin zamanlaması gibi konularda onunla yakın ortaklık ve işbirliği içindedir. Bu çalışma, hadis ile tarih arasındaki söz konusu ortaklıktan yola çıkmakta bu ortaklığın merkezindeki rical ilmini inceleme alanı olarak seçmekte ve iki taraf için de belirleyici rol üstlenmiş bir isme yönelmektedir. Ebû Amr Âmir b. Şerâhil eş-Şa’bî (110/728), hareketli kişiliği, derinlikli dü- şünceleri, eşsiz hafızası ve sağlam rivayetleri ile ön plana çıkan ve hadis, tefsir, fıkıh, İslam Tarihi ve Arap Dili gibi pek çok branşın oluşumu üzerinde büyük etkisi olan bir tabiin alimidir. Beş yüzü aşkın sahabiyle görüşme imkanı bulmuş olan Yemen asıllı bu alim, hadis rivayetini fazla önemsememekle haksız olarak eleştirilen kent Kûfe’nin hadis ekolünü kuran kişilerden birisidir. Görüşleri sonradan farklılaşmış bile olsa, İmam Ebû Hanîfe’yi keşfedip ilim dünyasına hediye eden de yine Şa’bî’dir. Hadis açısından bakıldığında ise bu çalışma, sadece senetlerde geçen birer isim olarak tanınan pek çok râvinin ne denli orijinal ve çok boyutlu bir hayat hikayesine sahip olduğunu hatırlatmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: