Abstract:

Cicimler yüzü ve tersi farklı görüntü veren, atkı ve çözgü ipliği dışında süsleme yapmak için üçüncü bir iplik kullanılan dokumalardır. Cicimler halk arasında cecim, cacım, çalma, çelme gibi değişik adlarla ifade edilir. Bitlis yöresinde de cicime cacım denilmektedir. Bitlis yöresinde iki farklı cicim çeşidi görülmektedir. Bunlar; atkı yüzlü cicimler ve çözgü yüzlü cicimlerdir. Yörede yaygın olarak çözgü yüzlü cicim dokunmuştur. Atkı yüzlü cicimlere nadir olarak sadece camilerde rastlanılmaktadır. Çözgü yüzlü cicimlerde sadece atkı ve çözgü ipliği kullanılmış, desen ipliği kullanılmamıştır. Desen çözgü ile oluşturulduğu için “çözgü yüzlü cicim” ismini almıştır. Bu makalede, geçmişten günümüze önemli bir dokumacılık merkezi olan Bitlis yöresinde dokunan cicimlerin teknik, renk, desen ve kompozisyon özellikleri bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda alan araştırması yöntemlerinden yüz yüze görüşme ve gözleme dayalı araştırma yöntemleri kullanılarak Bitlis il ve ilçelerinde çalışma yürütülmüştür. Yapılan alan araştırmasında incelenen cicim örneklerinden 10 tanesinin teknik, renk, desen ve motif özelliklerini içeren bilgi formları, fotoğraf ve motif çizimleri ile birlikte makaleye eklenmiştir. Makalede verilen cicimlerin üçü yolluk, ikisi torba, ikisi namazlık, biri yastık, biri yaygı, biri de yük örtüsü amaçlı dokunmuş olup hammaddeleri yün, kıl ve orlon ipliktir. Çalışma sonucunda atkı yüzlü cicim dokumalarının uzun yıllar önce bırakıldığı, çözgü yüzlü cicim dokumalarının ise yakın zamanlara kadar yapıldığı ancak günümüzde onun da tamamen bırakıldığı tespit edilmiştir

Keywords: