Abstract:

İmam Ebû Yûsuf Ya‘kub b. İbrâhîm el-Ensârî (v.182), fıkıh tarihinde derin etkiler bırakan ve yeni birçok fıkhî gelişme için öncülük yapan bir müctehiddir. Ebû Yûsuf, fıkhî kavrayış ve bilgisini arttırmak için şahsî çalışma ve gayretini azami ölçüde kullanan bir kişi olarak tanınmaktadır. Hadis konusunda da güvenilir olduğu birçok âlim tarafından kabul edilmektedir. Ebû Yûsuf, Ebu Hanîfe’nin yanında, Mâlik b. Enes, Leys b. Sa’d, Hişam b. Urve, Ebû İshak eş-Şeybânî ve diğer birçok fakihten istifade ederek Kûfe ve Medine’deki fıkhî bilgiye sahip olmuştur. Ebû Yusuf, kâdılkudat olarak isimlendirilen ilk kişidir. Bu sebeplerden dolayı İmam Ebû Yûsuf, İslâm hukuk tarihinde çok önemli ve değerli bir konuma sahiptir. Taklit dönemi müellifleri, İmam Ebû Yûsuf'un usûl konularında hocası İmam Ebû Hanîfe'ye bağlı olduğunu iddia etmişlerdir. Ancak, hem tarihî süreç doğru bir şekilde analiz edilince, hem de Ebû Yûsuf'un ictihadları incelenince bu iddianın doğru olmadığı ortaya çıkmaktadır. Hanefî fıkıh usûlü kitapları üzerinde yapılacak ciddi bir çalışma da, usûl konusunda Ebû Yûsuf’un hocası Ebû Hanîfe’den farklı düşündüğünü ortaya çıkartacaktır. İmam Ebû Yûsuf’un mutlak müctehid olduğu gerçeği birçok âlim tarafından kabul edilmektedir. Bu çalışmada İmam Ebû Yûsuf'un mutlak müctehid olduğunu gösteren deliller ortaya konulmakta ve bu durumun -bir mezhebe bağlı olma anlayışı bağlamında- ortaya çıkardığı fıkhî sonuçlar tahlil edilmektedir.

Keywords: