Abstract:

Türk şiirinde önemli bir yer işgal eden "toplumcu/gerçekçi sanat anlayışı", roman, hikâye, tiyatro ve şiir gibi edebî nevilerin pek çoğunda somut örneklerle yansımasını bulmuştur. İlgilendiği bilimsel disiplin ayırımı yapılmaksızın sanatkârın düşünsel gelişiminin tarihsel ve toplumsal bir süreçte teşekkül ettiğini ileri süren toplumcu gerçekçi anlayış, sanatçının ürünlerini de toplumsal yapıt olarak değerlendirmektedir. Buna göre sanatçı, içinde büyüdüğü ve bilinç olarak şekillendiği topluma ve onun temel sorunlarına karşı sorumludur. Bu sorumluluk duygusuyla sanatını toplumun emrine sunan sanatkâr, tanıklık ettiği toplumsal eşitsizliklere; siyasi, sosyal ve ekonomik sorunlara ve ülkenin/toplumun gelişmesinin önünde engel teşkil eden diğer yanlış uygulamalara karşı sanatsal faaliyetler zemininde bir mücadele yürütür. 1940-1960 arası dönemde toplumsal hayatta yaşanan problemlere dikkat çeken, yazdığı eseleri sanat-ideoloji ilişkisi ekseninde tarihsel ve toplumsal bir sürecin ürünü olarak biçimlendiren şairler, gelenek ile çağdaş sanat arasındaki bağı büsbütün koparmışlardır. 1940 ve sonrasında sosyal hadiselere ideolojik pencereden bakan sosyalist-gerçekçi sanatkârlar da genel olarak çağdışı kalmış toplumsal hayatın, ezen – ezilen ilişkisinin, eşitsizliğin ve karşılığı verilmemiş emeğin mücadelesini vermişlerdir. Şiirlerine genel olarak temel insan hak ve özgürlükleri bağlamında bir fikir çilesi hâkimdir. Bunlar, eserlerinde ortaya koydukları siyasal ve sosyal düşünceleriyle toplumu bilinçlendirme ve onun egemen güçler tarafından sömürülmesine engel olma iddiasıyla edebiyatta yer edinmişlerdir.          Bu çalışmadan amaç, "Sanat toplum içindir" görüşünü savunan, dönemin önemli sanat eserlerine damga vurmuş şairlerden öne çıkanlarının sanat-edebiyat hakkındaki görüşlerini tespit etmek; şiirlerinden örnekler vererek onların dönemin yanlış siyasal yaklaşımlarına karşı sanatsal faaliyetler temelinde hangi argümanlarla nasıl bir mücadele verdiklerini belirlemektir.

Keywords: