Özet:

Bu çalışma, 1980-2000 yılları arasında, Türk romanlarında çağdaşlaşma ve eğitim sorununu ele almayı amaçlamaktadır. Bu dönemde ürün veren on iki romancının elli romanı örneklem olarak seçilmiştir. Örneklem seçiminde, Türk romanının biçim ve içerik bakımından farklı eğilimlerine yer verilmiştir. Geleneksel anlayışla yazılan romanların yanında postmodernizm etkisinde verilen romanlar; sol tezlerin savunulduğu romanların yanında muhafazakâr, milliyetçi tezlerin savunulduğu romanlar da incelenmiştir. Giriş bölümünde çalışmanın kapsadığı dönem ve ele aldığı kavramlar irdelenmiştir. Bu bölümde ilk olarak 1980-2000 yıllarında Türkiye’nin siyasî, sosyal ve kültürel durumu ana hatlarıyla anlatılmıştır. İkinci bölümde çağdaşlaşma, eğitim ve Türk romanı ele alınmıştır. Bulgular ve yorumlar bölümü yedi başlık altında toplanmıştır. Bu başlıkların belirlenmesinde romanlardan elde edilen veriler esas alınmıştır. Bu başlıklar sırasıyla, çağdaşlaşmanın başlatıcıları ve uygulayıcıları olarak bürokrasi ve siyaset; çağdaşlaşmanın savunucuları olarak aydınlar; çağdaşlaşmanın muhatabı olarak halk; çağdaşlaşmaya karşı geleneğin direnç noktası olarak din; çağdaşlaşmanın yönü olarak Batı; çağdaşlaşmanın araçları olarak eğitim, bilim, sanat ve kıyafet; çağdaşlaşmanın ürünü olarak Türk kimliği ve Türk milliyetçiliği şeklindedir. Yeni biçim arayışlarına giren Türk romanının, bu dönemde de Türkiye’nin sosyal, siyasî, kültürel meselelerini ele aldığı görülmüştür. Eğitim, yeni bir insan modeli yaratma anlamında ele alınmıştır. Böylece, çalışmaya uygun olarak, eğitim bir çağdaşlaştırma çabası olarak değerlendirilmiştir. Türk romanının toplumu çağdaşlaştırmayı, değiştirmeyi, dönüştürmeyi amaçlamaya devam ettiği görülmektedir. Türkiye’nin yakın tarihindeki önemli gelişmeler ve Türk toplumu ile düşünce hayatında tartışılan kavramlar, olgular, problemler, Türk romanına yansımıştır

Anahtar Kelimeler: