Özet:

Tarih ve edebiyat, birbirlerinden beslenen iki sosyal bilimdir. Metne, gerçekliğe bağlı kalarak vesikanın sıhhatine yönelik çalışma ortaya koymak tarihin hassas noktasıyken edebiyatta metnin boşluklarını, kurgulamak ve hayal gücüne yönelik inşa etmek edebiyatın hem estetik hem de ideolojik boyutunu da göstermektedir. Tarih ve edebiyattan müteşekkil bir tür olarak tarihi romanın varlığı, tarihte yaşanmış olayların arka planını zaman, mekân ve karakterler üzerinden estetize edilerek kurgulanması ile ortaya çıkar. Değişen dünya şartlarının ve evren tasavvurunun realizm, klasisizm paradigması ekseninde kırılarak modernizme evirilmesi ve oradan da postmoderne doğru kayması sosyal hayatın yansıması olan edebiyatta ve bilhassa romanda karşılığını bulması kaçınılmazdır. Bundan dolayı gerçeklik algısının da kırılarak okurun da gerektiğinde metne dâhil olmasına ve yazarının da boşlukları kurgulamasına imkân veren postmodern tarihi romanda, ana kaynak tarihtir. Tarihin malzeme deposu görüldüğü bu anlatı tarzında metinlerarasılık, üstkurmaca, parodi, ironi vb yöntemlerle realite, ideal, gerçeklik algıları yerle bir edilerek oyunsuluk ön plana çekilir. Tarihin yeniden dizayn edilmesi, bu romanlarda vazgeçilmezdir. İskender Pala, akademisyen kimliğinin yanında tarihi, yazdığı romanlarında malzeme olarak kurgulayarak olay ve şahsiyetleri kendi perspektifine göre yorumlamasından dolayı romancı kimliği ile öne çıkan bir yazardır. Pala’nın divan edebiyatı alanındaki vukufiyeti tarihi bağlamı, dönemin şartlarına göre uyarlamasına yardımcı olduğu gibi bu bağlamı, kurgusuna göre de dizayn etmesine de neden olur. Romanlarında tarihin kendisine sunduğu boşlukları, yeri geldiğinde verileri romanın kendisine sunduğu kurgusal özgürlükle ele alması, postmodern tarihi romanlarına olanak sağlar. Postmodern roman üslubunda tarihi, bağlamından kopararak kurgulamak varken İskender Pala, tarihin ana akışını bozmadan da postmodern tekniklerle roman yazılabileceğini gösterir. İskender Pala’nın kaleme aldığı Katre-i Matem romanı, Lale devrinin Osmanlı sosyal hayatını gözler önüne sermesinin yanında dönemin Osmanlı düşünce, şiir ve saray dünyasını da yansıtır. Bu dönemi, kendince tarihi verilere bağlı kalarak yansıtmaya çalışan Pala, kurgusunu postmodern unsurlarla donatır. Bu makalede amaç, postmodern anlatının en önemli unsuru olan üstkurmaca tekniğinin bu romanda ele alınış biçimini romandaki yapı ve izlek unsurları çerçevesinde sunmaktır. Yapılan bu detaylı roman tahlilindeki amaç tarihin ana kaynak olarak görülerek kurgusundan vak’a zamanına, şahıs kadrosundan dil ve üsluba postmodern tarihi romanın yapı ve izleğini gözler önüne sermektir.

Anahtar Kelimeler: