Abstract:

Güngör Dilmen’in 1979 yılında yazdığı Deli Dumrul adlı oyunu metinlerarasılık kuramı bağlamında oldukça fazla malzeme sunar. Dilmen, Deli Dumrul adlı oyununda Dede Korkut Hikâyeleri’nin Duha Koca-Oğlu Deli Dumrul Boyu adlı hikâyesini yeniden yazar. Yanı sıra Karagöz oyunları, Cervantes’in Don Kişot romanı gibi yapıtlarla metinlerarası bağ kurar. Postyapısalcı geleneğin temsilcisi Julia Kristeva’nın 1960’lı yıllarda ortaya attığı metinlerarasılık kuramı, her metnin kendisinden önceki metinlerin yeniden düzenlenmesiyle oluştuğunu öne sürer. Kristeva’ya göre her yapıt kendi içinde başka bir metnin eritilmesi ve dönüşümü sonucunda oluşur. Metinler arasındaki her tür alışveriş biçimi metinlerarasılık kuramının kapsamına girer ve iki ya da daha çok metin arasında kurulan açık ya da kapalı ilişki alıntı, parodi, pastiş, yenidenyazım gibi metinlerarasılık yöntemleri aracılığıyla açığa çıkar. Bu ilişki sebebiyle makalede, Dilmen’in Deli Dumrul adlı oyunu metinlerarasılık kuramı çerçevesinde irdelenecektir. Öncelikle metinlerarasılık kavramı, kuramı ve yöntemleri üzerinde durulacak, ardından Dilmen’in Deli Dumrul oyununda Duha Koca-Oğlu Deli Dumrul Boyu adlı hikâyesini nasıl dönüştürdüğü metinlerarasılık kuramı bağlamında tartışılacaktır ve Dilmen’in oyunu alıntı, parodi, pastiş, yenidenyazım gibi metinlerarasılık yöntemleri çerçevesinde incelenecektir. Bu çalışmanın amacı, Dilmen’in Deli Dumrul adlı oyununda Türk edebiyatının destan niteliğindeki bir şaheseri olan Dede Korkut Hikâyeleri’nin Duha Koca-Oğlu Deli Dumrul Boyu adlı hikâyesini nasıl dönüştürdüğünü araştırmaktır. Yazarın, Deli Dumrul adlı oyununda Duha Koca-Oğlu Deli Dumrul Boyu hikâyesini yeniden yazarken başka hangi metinlerle ilişki kurduğunu, hikâyenin biçimsel yapısını ve anlamını ne şekilde değiştirdiğini incelemektir. 15. yüzyılın sonu ile 16. yüzyılın başında meçhul bir sanatkâr tarafından yazıya geçirilmiş olan Dede Korkut Hikâyeleri’nin 20. yüzyılda ne anlama geldiğini, hangi bağlamda yeniden inşa edildiğini tespit etmektir.

Keywords: