Özet:

Sosyoloji 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra Batı Avrupa'da gözlemlenen sosyal yapı ile ilgili değişimi açıklamak üzere bir dizi teori ve kavramlardan meydana gelen sosyal bilim dalıdır. Sosyolojinin klasiklerinin birçoğunun toplum çözümlemelerinde evrensel bir kurum olan dinin oldukça önemli bir konumda olduğu görülmüştür. Bu yüzden sosyolojinin alt disiplinlerinden biri olan ve dini fenomenlerle ilgilenen din sosyolojisi de sosyoloji ile birlikte gelişmiştir. Tarihsel olarak dinin sosyolojik analizlerinde Weber ve Durkheim gibi klasik sosyologların katkılarıyla bu bilim dalı gelişmeye başlamıştır. Bu iki teorisyenden biri olan Durkheim, dinin toplumsal bütünleşmeye katkısı üzerine yoğunlaşırken din ve toplum arasındaki ilişkiyi açıklamaya yönelik olarak Weber de analizlerinde bir dizi tarihi veriden yararlanarak Protestanlığın kapitalizmi meydana getirdiğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada din sosyolojisi alanında bir ya da birden fazla yazarlı din sosyolojisi kitaplarıyla ile el kitabı formatındaki editörlü kitaplara başvurularak din sosyolojisinin konuları hakkında genel bilgi verilmiştir. Tarama metoduyla sosyolojinin alt disiplininde din ve toplum ilişkileri dine sosyolojik yaklaşım başlığı altında teoriler ve kavramlar çerçevesinde din ve sosyal hayatın birbirlerine nasıl etki ettikleri hususu üzerinde durulmuştur. Din sosyolojisinin gelişim seyrine neredeyse tek başına damga vuran sekülerleşme tezi etrafındaki tartışmalara Davie’nin “inanma ve ait olma” tipolojisi ve dini piyasa modeliyle dâhil olunmuştur. Din sosyolojisinin gelişmesi akademik kurumsallaşma süreçlerinin ve çeşitli dernekleşme bünyesinde araştırma kuruluşların yaygınlaşması ve uluslararası dizeyde periyodiklerin çıkarılması, konferans, sempozyum ve panel gibi çeşitli bilimsel faaliyetlerin düzenlenmesi Collins’in “etkileşim ritüeli” ve “entelektüel ağlar” zinciri tezi etrafında incelenmiştir. Sosyoloji içerisinde önemli bir yerde olan dinin sosyal bilimsel araştırmasının, gelecekte de sosyal bilimciler tarafından sürdürüleceği, din ve modernite arasındaki ilişkilerin birbirlerini dışlamadan ziyade bir arada varlığını sürdüreceği tespitiyle din sosyolojisinin gelecekteki statüsünde bir düşüşün olmayacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: