Özet:

Avrupa Devletleri için I. Dünya Savaşı sırasında vazgeçilmez bir yakıt haline gelen petrol, savaş sonrası dünya düzenini yeniden kurma çalışmalarında devletlerin politikalarını etkileyen en önemli faktörlerden biri haline gelmiştir. İngiltere petrol konusunda ABD’ye olan bağımlılığından kurtulmak için petrol yataklarının bulunduğu bölgeleri kendi kontrolü altına alma politikasını benimsemiştir. Bu nedenle o dönemde bilinen en zengin petrol kaynaklarına sahip olan Mezopotamya’yı ele geçirmek savaş hedefi olmuştur. Ancak Musul’un bir kısmını I. Dünya Savaşı sırasında imzalanan Sykes-Picot Antlaşması ile Fransa’ya bırakmıştır. Savaş sonrası değişen şartlar ve çıkarlar nedeniyle İngiltere Syke-Picot Antlaşması’nda ciddi bir değişikliğe gitmek istemiştir. Bu durum İngiltere ve Fransa arasında Orta Doğu ile ilgili olarak Suriye, Filistin, kurulması planlanan Arap devleti ve Musul gibi sorunları ortaya çıkarmıştır. Gerek Paris Barış Konferansı sırasında gerekse sonrasında devam eden bir dizi toplantıda hem Orta Doğu’nun yeni haritası çizilmiş, hem de petrol paylaşılmıştır. Henüz barış konferansı başlamadan, Fransa Suriye’deki isteklerinin kabul edilmesi ve Mezopotamya petrolünden pay verilmesi şartı ile Musul’u İngiltere’ye bırakmayı kabul etmiştir. Paris Barış Konferansı toplandıktan sonra ise iki devlet arasında sadece Mezopotamya petrolünü değil Romanya, Rusya ve iki devletin kolonilerinden çıkan petrolün de paylaşıldığı Long-Bérenger Anlaşması imzalanmıştır. Ancak Orta Doğu’nun genel problemleri çözülmediği için bu anlaşma geçersiz sayılmıştır. İki devlet arasındaki görüşmeler devam etmiş önce Greenwood-Bérenger Anlaşması imzalanmış ancak yine geçersiz sayılmıştır. Bu anlaşmaların geçersiz sayılmalarının nedenleri bölgedeki mandaterlerin belirlenmesinde yaşanan çekişmeler ve İngiltere ve Fransa’nın büyük petrol şirketleri ile olan ilişkileridir. Sonuç olarak iki devlet arasında San Remo Petrol Anlaşması imzalanmıştır. İki tarafın da onayladığı bu anlaşmadan sonra bile yıllarca petrol meselesi iki devlet arasında görüşmelerin yapılmasına neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler: