Abstract :

Doğu Anadolu’daki Üst Miyosen volkanizmasının yaygın olduğu alanlardan biri olan Yamadağ Volkanitleri Malatya ili Arguvan  ilçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Araştırmanın konusunu oluşturan süstaşları bu volkanitlere ait bazaltların boşluklarında, birkaç cm'den yaklaşık 30-40 cm'ye kadar değişen boyutlarda ve yumrular şeklinde oluşum göstermektedir. Bu oluşumlar yaklaşık doğu batı yönünde uzanan damarlar halinde yayılım gösteren ve süstaşları içerisinde önemli yere sahip, opal (opal-CT) ve krizokol oluşumlarıdır. Opal oluşumları beyaz, kahverengi, sarı ve yeşilimsi gibi değişik renklerde, krizokol oluşumları ise mavimsi-yeşilimsi renktedir. Hem opal hem de krizokoller genelde masif yapıda ve taze yüzeyleri mumsu parlaklıktadır. Süstaşlarının mineral parajenezi ve oluşum koşulları XRD, SEM, FT-IR jeokimyasal bileşimleri ICP-MS analizi, gemolojik özellikleri ise elmas kaplama testere, sinter elmas aşındırıcı diskler ve polisaj makinesi kullanılarak, kaboşon ve fasetli kesim teknikleri uygulanarak belirlenmiştir. Opaller genellikle tridimit mineralinden oluşmakta, bazı örneklerde ise tridimit’e kuvars ve kristobalit mineralleri de eşlik etmektedir. EDX incelemelerinde opallerde Fe ve Al, krizokolde ise Cu’ca zenginleşmesi gözlenmektedir. ICP-MS analizlerinde ise krizokollerin LIL elementlerden Ba, Sr ile HFS elementlerinden U’ca daha çok zenginleşmiş olduğu belirlenmiştir. Yapılan gemolojik çalışmalar sonucunda, özellikle mumsu parlaklıkta ve masif yapıdaki krizokol ve opallerin renk, sertlik, dayanıklılık, renklerin homojen dağılımı, işlenebilirlik gibi özelliklerinin süstaşı olarak kullanılmaya elverişli oldukları tespit edilmiştir. Hem opal hem de krizokol oluşumlarının ekonomik olarak işletilmesi için rezerv belirleme çalışmalarının modern teknik ve yöntemlerle yapılması, farklı seviyelerdeki damarlardan alınacak krizokol örneklerinin U içeriğinin titizlikle belirlenerek dikkate alınması gerekmektedir.  

Keywords :