Kuraklık, bitkisel üretimi ve verimi sınırlayan en önemli faktörlerden biridir. Bitkiler, kuraklık stresiyle mücadele etmek için çeşitli morfolojik, fizyolojik, biyokimyasal ve moleküler tepkiler gösterirler. Çalışmada, makarnalık buğdayda artan su stresi altında genotipik farklılıkların belirlenmesi, su kullanım etkinliği ve verimle ilişkili olabilecek morfolojik ve fizyolojik parametrelerin incelenmesi amaçlanmıştır. Deneme, Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırma serasında, saksılarda kontrollü koşullarda yürütülmüştür. Araştırmada 7 tane makarnalık buğday genotipi (DZ7-51, Fırat-93, Hat-300, Sena, Svevo, TBT16-7 ve TBT16-9) kullanılmıştır. Tarla kapasitesine göre belirlenen artan su stresinde (%100 Tarla Kapasitesi (TK), %75TK, %50TK ve %25TK) buğday genotiplerinin morfolojik, fizyolojik, verim öğeleri ve kalite değişimleri incelenmiştir. Yaprak kıvrılması tüm su kısıtlama seviyelerinde verimle olumsuz yönde ilişkili bulunmuştur. Su stresindeki artışa bağlı olarak mumsuluk artış göstermiş ve %50TK ve %25TK su kısıtlama seviyelerinde verimle ilişkili bulunmuştur. Artan kuraklık düzeyleri, genotiplerin morfolojik, fizyolojik, verim öğelerinde azalışa neden olurken, protein oranına pozitif bir etki yapmıştır. Tane verimi ve biyomas yönünden hesaplanan su kullanım etkinliği değerleri su stresi arttıkça önemli düzeyde artış göstermiştir. Çalışmada incelenen morfolojik ve fizyolojik özellikler içerisinde mumsuluğun kuraklığa dayanıklıkta morfolojik markör olarak kullanılma potansiyeline sahip olabileceğini göstermiştir. DZ7-51 ve Fırat-93 genotipleri su stresine en çok dayanıklı genotipler olarak belirlenmiştir.
One of the most significant factors restricting crop production and yield is drought. Plants may be able to adapt through several morphological, physiological, biochemical, and molecular responses while under drought stress. The aim of this experiment was to investigate the genetic differences in durum wheat under water stresses and to review their morphological and physiological parameters. 7 durum wheat genotypes (DZ7-51, Fırat-93, Hat-300, Sena, Svevo, TBT16-7 and TBT16-9) were used in the study. The experiment was performed under controlled conditions in a research greenhouse at Dicle University's Faculty of Agriculture. Morphological, physiological, yield components and quality changes of wheat genotypes with increased water stress (100% Field Capasity (FC), 75FC%, 50FC% and 25FC%) determined by field capacity were examined. Leaf rolling was, however, negatively correlated with yield at all level of water stress. Due to the rise in water stress, waxiness increased and was found to be correlated with yield at 50FC% and 25FC% levels of water stress. Although increasing drought levels triggered a decrease in the morphological, physiological and yield components of the genotypes, they had a positive impact on the protein ratio. As water stress increased, water use efficiency values calculated according to grain yield and biomass weight increased significantly. Among the morphological and physiological characteristics examined in the study, it has shown that glaucousity can have the potential to be used as a morphological marker in drought resistance Genotypes of the DZ7-51 and Fırat-93 wheat genotypes were found to be most resilient to water stress.