Özet:

Kısaca Şeyh Âzerî olarak bilinen Ali Hamza b. Ali Melik Et-Tûsî El-Beyhakî El-İsferâyînî (ö. 1461-1462) Timurlular devrinde İran’ın Horasan bölgesinde yaşamış ve bir süre de Hindistan’da bulunmuş mutasavvıf bir Fars şairidir. Timurlu hükümdarı Şahruh ve Behmenî hükümdarı Ahmed Şah Velî’nin takdirini kazanarak her iki hükümdarın hizmetine kabul edilmiş olması onun üstün bir şairlik yeteneğine sahip olduğunu göstermektedir. Ancak, yakın zamana kadar araştırmacılar Timurlular devri Fars şiirinin önemli bir siması olduğu anlaşılan Âzerî’ye gereken ilgiyi göstermemiş ve onun şiirinin içeriği neredeyse hiçbir araştırmaya konu olmamıştır. Buna binaen, mevcut çalışmada Âzerî’nin şiirlerinin ana unsurlarından birisi olan Hz. Ali övgüsü ele alınmıştır. Şeyh Âzerî divanında hükümdarları ve diğer hamileri öven hiçbir beyit yoktur. Bunun yerine, onun kasideleri Hz. Muhammed, Ehl-i Beyt ve hususen Hz. Ali’yi metheder. Şeyh Âzerî’nin kasidelerinin incelenmesi neticesinde onun Hz. Ali’yi cesareti ve ilmi ile adeta kâmil bir insan ve günahlardan korunmuş bir şahsiyet olarak gördüğü ortaya çıkmaktadır. Dahası, şaire göre Hz. Ali, Hz. Muhammed’den sonra Müslümanların idarecisi yani imam olma hakkına sahip olan kişidir. Esasen, Âzerî Hz. Ali’yi Hz. Muhammed dışında tüm mahlukatın üzerinde bir mertebeye sahip olarak tavsif etmektedir. Hz. Peygamber’in Hz. Ali’ye üstünlüğünü ise şair beyitlerinde açıkça vurgulamaktadır. Sonuç olarak Şeyh Âzerî’nin Hz. Ali’ye bakışının İsnâaşeriyye Şiîliğin bakış açısıyla örtüştüğü görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: