Özet:

Küreselleşme; bireysel ve toplumsal kimlikleri, ekonomik ve sosyal değerleri yeniden tanımlamaktadır. Küreselleşmenin yerel kimlikler üzerindeki belirgin etkileri dünyadaki kentleri mimari açıdan homojen hale getirmekte ve birbirine benzer yapıların çoğalmasına neden olmaktadır. Yerel kültürlere özgü yapılar yerlerini yavaş yavaş benzer tasarımlara ve işlevlere sahip güncel anlayıştaki yapılara bırakmaktadır .Kent kimliğinin değişimine ve çağdaş alışveriş merkezlerinin geleneksel alıveriş alanları yerine geçmesine sebep olan kamusal alanların evrimi, dünyanın her köşesinde görülmeye başlamıştır. Geçmişten günümüze toplumların, sosyal, ekonomik ve kültürel karakterleriyle biçimlenen kentsel tasarımın en önemli unsurlarından biri olarak kabul edilen alışveriş alanları son yıllarda dünyayı etkisi altına alan küreselleşmenin getirdiği ekonomik ve sosyal nedenler ile hızlı bir dönüşüm sürecine girmişlerdir. Mimari üzerine dayatılan kimliklerin etkisiyle, 1950’lerden itibaren günlük sosyal hayatın içine girmeye başlayan alışveriş merkezleri, Türkiye gibi birçok ülkede kentsel yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Alışveriş merkezleri, geçmişte toplum hayatı için önemli yer arz eden, çarşı ve pazar gibi alanların yerini almıştır. Çeşitli sosyal ve ekonomik nedenlerle kent dokusu ile bütünleşemeyen ve yaşam standartlarına katkı sağlayamayan birçok büyük alışveriş merkezinin yakın gelecekte gözden düşmesinin kaçınılmaz olması öngörülebilmektedir. İşlevini kaybeden ve atıl duruma düşen alışveriş merkezlerinin durumları ise gerek ekonomik gerekse kentsel bağlamda önemli sorun haline gelebilmektedir. Bu çalışma, günümüzde sosyalleşmenin ve ekonomik etkileşimlerin gerçekleşmekte olduğu en önemli yapılardan olan alışveriş merkezlerinin yeniden işlevlendirilmelerini sürdürülebilirlik açısından değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, sürdürülebilirlik kriterleri açısından; çeşitli nedenlerden dolayı dönüşen alışveriş merkezlerinin tasarım kriterlerini oluşturan yönler, kentsel yapı üzerindeki etkileri ve çağdaş çevre ile bütünleşmesi, Türkiye'den örneklerin karşılaştırılması yapılarak tartışılacaktır. Söz konusu araştırmada örnek olarak , her ikisi de benzer yapılara dönüştürülen İstanbul’da bulunan Bakırköy Town Center ve Ankara’da bulunan Mina Sera alışveriş merkezlerinin atıl duruma düşme nedenleri ve yeni durumları karşılaştırmalı olarak irdelenecektir. Dönüştürülen alışveriş merkezi yapılarının yeni işlevleri ve buna bağlı olarak yeni mekânlarının uyum ve uyumsuzlukları araştırılacak, diğer taraftan, dönüşümlerinin sürdürülebilirlik kriterleri çerçevesinde yeni işlevlerine ekonomik ve sosyal katkıları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: