Özet:

ÖZ       Günümüzde işletmelerin rekabetçi üstünlük ve ortalamanın üzerinde getiri elde etmelerinde göstermiş oldukları performans, önem arz etmektedir. İşletmelerin performansını belirleyen en önemli ölçütlerden birisi verimlilik artışıdır. Verimlilik artışıyla işletmelerin amaçlarına ulaşabilmeleri ve kârlılık hedeflerini tutturabilmeleri mümkün hale gelmektedir. Bu bağlamda işletmelerin faaliyetleriyle ilgili olarak sürekli etkinlik ve verimlilik ölçümleri yaparak mevcut durumu ölçümlemeli, verimsizlik söz konusu ise verimsizliğe neden olan hususları iyileştirmelidir. İşletmelerin verimlilik ölçümlerinde kullanabilecekleri çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Söz konusu bu yöntemlerden birisi Veri Zarflama Analizi (VZA) Temelli Malmquist Toplam Faktör Verimliliği (TFV) Endeksidir. Üretim sürecinde yer alan tüm üretim faktörlerinin verimliliklerinin toplamını ifade eden Toplam Faktör Verimliliğindeki değişmeyi ölçen Malmquist-TFV endeksi, işletmelerin verimliliklerinin kaynaklarının belirlenmesi ve başarı düzeylerinin tespit edilmesinde önemli bir yöntem olarak değerlendirilmektedir.  Malmquist-TFV endeksinde işletmelerin teknik etkinlik değişimleri ve teknolojik etkinlik değişimlerine göre toplam faktör verimliliği hesaplanmaktadır. Böylece verimliliğin zaman içerisindeki değişimi, teknik etkinlik değişiminden mi yoksa teknolojik etkinlik değişimden mi kaynaklandığının tespiti yapılmış olmaktadır. Çalışmada tekstil sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin verimliliklerinde meydana gelen değişim ve değişimin kaynakları VZA çıktı odaklı CCR modeli temelli Malmquist- TFV endeksi yöntemi kullanılmak suretiyle analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında incelenen tekstil işletmelerinin göreceli olarak etkin olarak yönetilip yönetilmediği ve yıllar bazındaki verimlilik değişimini ortaya koymak amacıyla üç adet girdi bileşeni (çalışan sayısı, toplam aktifler, öz sermaye) ve üç adet çıktı bileşeni (net satışlar, net kâr ve ihracat) kullanılmıştır. Çalışmada işletmelerin 2014-2016 dönemi Toplam Faktör Verimliliği ayrı ayrı değerlendirilmiş ve dönemler bazında değişimin kaynakları tespit edilmeye çalışılmıştır. Analize ilişkin hesaplamalar DEAP 2.1yazılımı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada öncelikle işletmelerin 2014-2016 yılları arası Teknik Etkinlik Değişimleri (TED) ve Teknolojik Değişimleri (TD) analiz edilerek Toplam Faktör Verimlilikleri belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda işletmelerin Toplam Faktör Verimlilikleri’nde azalış olduğu tespit edilmiştir. Bulgular değerlendirildiğinde, işletmelerin TFV’lerindeki azalışın teknolojik değişimleri zamanında gerçekleştirememelerinden kaynaklandığı, işletmelerin teknik etkinliklerindeki olumlu duruma rağmen toplam faktör verimliliğindeki azalışa engel olamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: