Özet:

Yunus Emre günümüz Türk yazı diline büyük katkıları olan, önemli bir şairdir. Yunus Emre’nin günümüze ulaşan iki eserinden biri olan Risâletü’n-Nushiyye, on üçüncü yüzyıl Eski Anadolu Türkçesi özelliklerini taşıyan, öğretici yönü ağır basan, dini-tasavvufi bir eserdir. Eylemsiler, uzun ve karmaşık anlatıma elverişli, karmaşık dil yapıları sunar. Eylemsilerin bir türü olan ve belirteç yan tümceleri kurmaya yarayan ulaçlar temel tümceyi zaman, neden-sonuç, amaç, tarz vb. bakımından niteler. Yunus Emre’nin sehl-i mümtenî kabul edilen dilinde ulaçların kullanımının betimlenmesi, bu çalışmanın temel amaçlarından biridir. Bu çalışmada, ulaçlarla oluşturulan belirteç yan tümcelerini içeren karmaşık tümceler ele alınmıştır. Çalışmanın evrenini Eski Anadolu Türkçesi dönemi eserleri, örneklemini ise Yunus Emre’ye ait bir eser olan Risâletü’n-Nushiyye oluşturmaktadır. EAT’deki ulaçlar Gülsevin (2011, s. 125-133)’den tespit edilmiş ve bu ulaçlar, RN üzerine en son ve güncel çalışma olan Boz (2017)’un hazırladığı Risâletü’n-Nushiyye (Öğüt Kitabı)’nin Fatih nüshasında taranmıştır. Çalışma RN’deki zaman ulaçları ile sınırlandırılmıştır. Temel işlevi koşul tümceleri oluşturmak olan ancak RN’de zaman işlevinde de kullanılan -sA biçimbirimi ile EAT gramerlerinde durum ulacı olarak işaretlenen -ken biçimbirimi de bu çalışmanın kapsamına alınmıştır. Taranan eserde tespit edilen ulaçların yan ve temel tümce eylemlerinin birbiriyle etkileşimi, eylem özellikleri, tümce işlemcileriyle (görünüş, kip, zaman, özne uyumu, olumsuzluk) olan etkileşimleri gibi sözdizimsel özellikleri ile anlamsal özellikleri incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler: