Abstract:

Azerbaycan diyalekt ve şivelerinin kelime hazinesi yüzyılların ürünüdür. Çağdaş Azerbaycan Türkçesinin önceki devirlerinde kullanılmış ancak bugün yazı dilinin kelime hazinesinde bulunmayan birçok kelimelerle diyalekt ve şivelerde karşılaşmak mümkündür. Şeki ağzındaki kelimelerin bir bölümü geniş alanda kullanıldığı halde, diğer bölümü ise küçük alanı kapsamaktadır. Şeki ağzının kelime hazinesinde yer alan çok eski kelimeler Çağdaş Azerbaycan Türkçesinin kelime hazinesinde bulunmamaktadır.Şeki ağzında akrabalık adlarının, rütbe adlarının, sosyal yapıyla ilgili olmayan kelimelerin, gün, ay adlarının arkaik şekilleri kullanılmaktadır. Özellikle Şeki ağzında arkaik kelimelerin ihtiyar insanlar tarafından kullanıldığı görülebilir. Şeki ağzında arkaik olarak kullanılan bir kısım kelimelerin tarihi Orhon yazıtlarına kadar dayanır. Birçok arkaik kelimenin ortaya çıkış tarihi farklılık göstermektedir. Orhon yazıtlarından beri kullanılagelen ini kelimesi Şeki ağzında arkaik kelime olarak muhafaza edilmiştir. Buna benzer birçok akrabalık adı biçe, hatun, elti, yenge, buvi, yezne ve bunun yanı sıra arkaik olan fiiller ve Şeki ağzında tarihi lehçelerden kalma izler taşıyan arkaik kelimeler kullanılmaktadır. Azerbaycan Türkçesinin yazı dilinde tarihi devirlerden bugüne kadar anlam ve şekil bakımından değişme gösteren herhangi bir kelime Şeki ağzında ve diğer Azerbaycan ağızlarında ilk şekil ve anlamıyla korunup kullanılmaktadır.Bu çalışmada Şeki ağzında kullanılan arkaik kelimeler ele alınıp incelenecektir. Çalışmada yer alan arkaik kelimelerin tarihi lehçelere ait metinlerde ve çağdaş Türk lehçelerinde geçen şekil ve anlamları da gösterilecektir.

Keywords: