Abstract:

Bu çalışmada, II. Meşrutiyet dönemi iktidar mekanizmasının kurumsallaşma sürecinde basının araçsallaştırılmasını ve bir meşruiyet kaynağı olarak kullanımını ele alınmıştır. Bilindiği gibi meşruiyet, yani geçer, kabul edilebilir olma tarihsel süreç içerisinde hep var olagelmiştir. İslam öncesi dönemde meşruiyet, Tanrı’dan kut alma ile sağlanmaya çalışılırken İslami dönemde “zillullahi fi’l arz” yani Allah’ın yeryüzündeki gölgesi sıfatıyla sürdürülmüş ve zaman içerisinde farklı islami öğeler eklenmiştir. Her iktidar ideal olan bir düzeni öncelikle yaratarak, daha sonra ise bunun gerekliliği noktasında çeşitli araçlar ile kendi egemenliğini kurma yoluna gidecektir. Çünkü toplumun yeniden inşası, ortak bir algı oluşumunu gerekli kılar. II. Meşrutiyet döneminde Hürriyet, Meşrutiyet, Terakki gibi kavramların ortak bir hedef olarak benimsenmesi toplumun dönüştürülebilmesi noktasında önem taşıyacaktır. Kitle hareketinin gerçekleştirilebilmesi, iktidar mekanizmasının kullanmış olduğu aygıtlarda tezahür eder. İktidarın geliştirmiş olduğu yöntem onun devamlılığını sağlama noktasında da önemini koruyacaktır. II. Meşrutiyet döneminde İttihat ve Terakki partisinin, meşruiyetini gerçekleştirme noktasında halkın desteğini sağlamak adına basını kendi yayın organları ile araçsallaştırması bizim bildirimizin de ana temasını oluşturmaktadır. Bu dönemde yeni siyasal partilerin oluşması, halkın desteğinin sağlanması için çeşitli faaliyetlerin gerçekleşmesine sebebiyet vermiştir. Bu noktada İttihat ve Terakki partisinin meşruti yönetim hakkında halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesine önem verdiği, basın aracılığı ile yeni düzen ve getirilen hakların duyurulması, iktidarın ve düzenin korunması için basına hususi önem verildiği bilinmektedir. Biz de çalışmamızda II. Meşrutiyet dönemi gazeteleri üzerinden basının, iktidarın bir aracı olarak kullanımını inceleyeceğiz. Kavramların, zihni dönüşümün sağlanmasında kullanımı ve bunun kurulu düzenin sürdürülebilmesindeki örnekleri, dönemin gazeteleri incelenerek değerlendirilecektir. Basının sadece bir aktarım aracı olmadığı, gerçekleştirilen eylemlerin meşruluğunun sağlanmasında ve kontrolünde hususi önem taşıdığı sonucu çıkarılmaktadır. Bizim çalışmamız dönem içerisinde kullanılan hedef kavramların kullanım amaçlarından biri olan meşruiyet üzerine eğilerek basındaki yansımalarını ele alacak ve dönem içerisinde oluşan zihniyete nasıl etki ettiği ortaya konulacaktır.

Keywords: