Görüntüleme
44
İndirme
10
Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli özellikle gelişmekte olan ülkelerin altyapı projelerinin finansmanında kullandığı bir finansman modelidir. Ülkelerin, bütçe harici finansman sağlamada en çok başvurulan yöntemlerden biridir. 20. Yüzyıldan itibaren dünyada rağbet gören bu modelin İslam ülkelerinde de uygulamaya başlanması, modelin İslam hukuku açısından incelenmesi ihtiyacı doğurmuştur. Türkiye’de henüz bu konu ile ilgili müstakil bir çalışmaya yapılmamıştır. Arap dünyasında ise bu konuda kayda değer ilk gelişme Albaraka gurubun Kasım 2002 de Mekke’de düzenlediği 23. Dönem toplantısıdır. Daha sonra İslam İşbirliği Teşkilatı’na bağlı olarak faaliyet gösteren İslam Fıkıh Topluluğu YİD modeli özelinde 2009 yılında bir toplantı tertip etmiştir. Bu toplantıda farklı ülkelerden on uzman YİD modeli ile ilgili bildiri sunmuş ve toplantı sonucunda bir sonuç bildirisi ilan edilmiştir. Bu toplantı sonrasında YİD modeli ile ilgili müstakil bazı çalışmalar da yapılmıştır. Fakat bu çalışmaların yeterli seviyeye çıkmadığı hatta genel olarak toplantıda sunulan bildiriler çerçevesinde kaldığı görülmektedir. YİD modeli, bir kamu hizmet veya faaliyetinin sabit bir bedel üzerinden, tüm masrafları özel teşebbüs tarafından karşılanarak yapılması ve belirli bir süre işletilmesi suretiyle yatırılan sermayenin amortisman ve kârının gerçekleştirilmesinden sonra sürenin bitiminde tesisin bedelsiz olarak ilgili kamu kurum ya da kuruluşuna devri şeklinde gerçekleşen bir modeldir. Türkiye’de YİD modeli ilgili çalışmaların daha çok yirminci yüzyılın son çeyreğine denk geldiği görülmektedir. Bu çerçevede YİD modeli ile ilgili Türkiye’de 08.06.1994 tarihinde 3996 sayılı kanun çıkarılmıştır. Günümüzde birçok alanda YİD modeli aktif olarak kullanılmakta ve projeler tamamlanarak hizmet sunumu başlamaktadır. YİD modelinin, birbirini izleyen başlıca üç aşaması bulunmaktadır. Birinci aşamada proje, OGŞ tarafından finansmanı karşılanarak tamamlanmaktadır. İkinci aşamada sözleşme uyarınca bu projenin işletme hakkı, yatırımcıya verilecektir. Üçüncü aşamada ise tesisin mülkiyeti, ilgili kamu kurumuna devrolunacaktır. İslam hukuku açısından YİD modeli ele alınırken öncelikle genel olarak ele alınmış, maslahat ve mefsedet açısından incelenmiştir. YİD modeli hem devlet hem de toplumsal açıdan birçok maslahat ihtiva etmektedir. Bunun yanında bazı dezavantajları da bulunmaktadır. YİD modelinin seçilmesinde birçok sebep ve amaç bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi kamu bütçesine yük getirmeden, projelerin devam etmesi ve ihtiyaç duyulan çalışmaların yapılmasıdır. İslam hukuku kamu menfaatini önceleyen bir yapıya sahiptir. Bu bağlamda devletin yaptığı işlerde kamu menfaatini gözetmesi gerekir. YİD modelinde kamu menfaati varlığı özellikle hastane, yol, köprü, havalimanları vb. alanlarda hayata geçirilen projelerle açık bir şekilde görülmektedir. YİD modelinde uygulanan sözleşmelerle ilgili ise İslam hukukçuları farklı kanaatlere sahiptirler. Bir kısmı bu modeli klasikte var olmayan yeni bir sözleşme olarak kabul ederken bir kısmı ise klasik bir sözleşmeye benzetmektedir. Klasik akde benzetenler icare, cuâle, vakıf, iktâ, şirket (ortaklı) ve istisna akdine benzetmişlerdir. Bazıları ise YİD modelini farklı birkaç akdin birleştiği mürekkeb akit olarak değerlendirmiştir. YİD modelinin klasik fıkıh akitlerinden herhangi birine tamamen benzediğini söylemek zor görülmektedir. Fakat YİD modeli sonuç itibariyle bir sözleşmenin yapılması için bir şirketle anlaşma sayılması sebebiyle istisna akdine benzerliği daha ön plandadır. Fakat YİD modelinin klasik istisna akdi ile tam olarak uyuştuğunu söylemek de mümkün değildir. Nitekim istisna akdinde süre tayini söz konusu değilken YİD modelinde süre tayin edilmektedir. İstisna akdinde malzemenin tamamen sâni’ tarafından karşılanması gerekirken YİD modelinde arazi, yapı inşa hakkı gibi konular işveren tarafından karşılanmaktadır. Bunu yanında klasik istisna akdi YİD modelinde olduğu gibi birçok akit barındırmamakta sipariş verilip, siparişin yapılmasıyla ücretin takdim edilip sonlandırıldığı bir akittir. Oysa YİD sözleşmesi temel üç akdi (inşa-işletme-devir) ve bu akitlerin bağlantılı olduğu birçok akdi içermektedir. Çalışmada YİD modelinin bütün bu akitlerle olan benzerliği ve farklı yönlerine değinilmeye çalışılmıştır. Son olarak YİD modeli bir sözleşme olması sebebiyle, çalışmada bir sözleşmede bulunması gereken temel unsurlar bağlamında konular ele alınmıştır. Ayrıca akdin sıhhatine etki etmesi bakımından cehalet, garar ve faiz gibi durumlar YİD sözleşmesi açısından ele alınmış ve işlenmiştir.
The Build-Business-Government (YID) model is a financing model used in the financing of infrastructure projects in developing countries. The country’s budget is one of the most applied methods to provide external financing. 20 is. Since the century, the application of this model, which has been seen in the world, has also begun in Islamic countries, and the need for the study of the model in terms of Islamic law. There has not yet been a special study on this issue in Turkey. In the Arab world, the first remarkable development in this regard was the Albaraka group held in Mecca in November 2002. It is a time meeting. The Islamic Fukushima Community, which later operates under the Islamic Cooperation Organization, held a meeting in 2009 in the special model of ISIS. At this meeting, ten experts from different countries presented a statement on the model of the ISIS and a result of the meeting was announced. After this meeting, a number of special studies on the YID model were also made. However, it seems that these studies have not reached sufficient levels even remained in the framework of the reports presented in the meeting in general. The YID model is a model that takes place at the end of the period in the form of a transfer to the relevant public institution or organization at a fixed price, all the costs are paid by a special effort and after the realization of the amortisation and profit of the capital deposited through the operation of a certain period of time. In Turkey, the YID model related studies appear to equal more to the last quarter of the twentieth century. In this context, the YID model in Turkey was adopted on 08.06.1994 by Law No. 3996. Nowadays, in many areas, the YID model is actively used and the project is completed and the service presentation is begun. The YID model has three main stages that follow each other. In the first phase, the project is completed by the funding of the OGŞ. In the second stage, under the contract, the operating right of this project will be granted to the investor. In the third stage, the property of the facility will be transferred to the relevant public institution. In terms of Islamic law, the YID model is discussed first and foremost in general, and is studied in terms of maslahat and mefsedet. The YID model contains a lot of interests both from a state and a social point of view. In addition, there are some disadvantages. There are many reasons and purposes to choose the model. The most important of these is the continuation of the projects and the work needed to be carried out without a burden on the public budget. The Islamic law has a structure that prevails the public interest. In this context, the government must take care of public interests in its work. The presence of public benefit in the YID model, especially hospitals, roads, bridges, airports, etc. It is clearly seen with projects implemented in the fields. In terms of the contracts applied in the ISIS model, Islamic lawyers have different claims. Some consider this model as a new contract that does not exist in the classic, while some are similar to a classic contract. The classical acts are similar to the icare, cuâle, foundation, power, company (partner) and exception acts. Some of them have seen the model of the YID as a painting that combines several different acts. It’s hard to say that the YID model is completely similar to any of the classic fighters. But the YID model is more similar to the exception agreement due to the conclusion of a contract with a company as a result. But it is not possible to say that the YID model is exactly in line with the classic exception. In fact, the time of the except is not specified while the time of the except is specified. In the exception, the material must be fully satisfied by the sâni, while in the YID model the issues such as land, construction right are satisfied by the employer. In addition to this, the classical exception is an agreement that, as in the YID model, many of them are ordered in the host, and the order is made and the fee is presented and terminated. There are three kinds of treasures: the treasures, the treasures, the treasures, the treasures, the treasures, the treasures, and the treasures. In the study, the similarity of the YID model with all these acts and different aspects were tried to be pointed out. Finally, as the YID model is a contract, the subject matter has been addressed in the context of the basic elements that must be included in a contract. In addition, in terms of influence on the health of the act, injustice, garar and interest cases have been addressed and processed in terms of the YID contract.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
