Özet:

Amaç: Bu çalışmada, ankilozan spondilit (AS) hastalarında radyografik progresyona ve hastalık aktivitesine katkıda bulunabilecek Dickkopf-1, sclerostin, kemik morfogenetik protein [bone morphogenetic protein (BMP)]-2 ve 4, interlökin (IL)-17 ve 23 düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmamız kesitsel tarzda olup, 238 AS hastası ve 102 kişiden oluşan, yaş ve cinsiyet yönünden eşleştirilmiş kontrol grubu üzerinde yapılmıştır. Hastaların çalışmaya dâhil edildiği andaki hastalık aktivitesi, Bath Ankilozan Spondilit Hastalık Aktivite İndeksi [Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI)] ile değerlendirildi. Hasta ve kontrol gruplarında Dickkopf-1, BMP-2 ve 4, sclerostin, IL-17 ve 23’ün kandaki seviyeleri ölçüldü. Hastaların radyografik değerlendirmesi, modifiye Stokes Ankilozan Spondilit Spinal Skoru (mSASSS) esas alınarak hesaplandı. Bulgular: AS hastalarının serum Dickkopf-1, sclerostin, IL-17 ve 23 seviyeleri kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksekti. Serum BMP-4 düzeyleri açısından fark bulunmazken, BMP-2 düzeyleri kontrol grubunda anlamlı olarak yüksekti (p<0,001). mSASSS ortalaması 4,4±6,2 olup, varyans analizi ile tüm faktörler kontrol altına alınarak yapılan değerlendirmede, biyobelirteçlerin tek başına bu skoru etkilemediği belirlendi. Ancak ortanca değerlerin üzerindeki BMP-2 ve 4 değerleri birlikte mSASSS’yi %3,3 etkilemiştir (p=0,017). Korelasyon analizinde BASDAI ile BMP-4 arasında zayıf, negatif anlamlı bir korelasyon bulundu (p<0,05). Sonuç: AS’de radyografik ilerlemeye katkıda bulunan birçok inflamatuar ve inflamatuar olmayan yol vardır. Hem literatürdeki veriler hem de çalışmamızın sonuçları, progresyona katkıda bulunabilecek belirteçlerin serum seviyelerinden ziyade lokal seviyedeki düzey ve işlevselliğinin önemine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler: