Abstract:

Modern ekonomiler, farklı kategorilerde iktisadi dalgalanmalar ve krizlerle çok yoğun bir şekilde karşılaşmaktadır. Bu sorunlar ekonomide arz ve talep yönlü dalgalanmaların neden olduğu problemlerin yansıması olmaktadır. Bunun sonucunda gelir dağılımı ve toplumsal eşitsizlikler, sosyal güvenlik sisteminde yetersizlikler, sosyoekonomik kalkınma, işsizlik, enflasyon vb biçiminde sorunlar ortaya çıkmaktadır. Ayrıca kamu ve/veya özel sektörün borçlanma sorunu, dış ödemeler dengesizlikleri, sermaye hareketlerinin (özellikle sıcak para hareketlerinin) ekonomik yapıda neden olduğu hastalıklar, sanal ekonomi olarak nitelendirilebilecek varlık fiyatlarının gerçek değerinden sapması vb finansal sorunlar modern ekonomilerin karşılaştığı temel kriz bileşenleri olmaktadır. Ancak iktisat sosyolojisi kapsamında değerlendirildiğinde genel olarak çoğu iktisadi temelli sorunda, insan davranışlarına bir vurgu yapılması anlamında ahlak sorununun etkilediği bir problemi ortaya çıkarmaktadır. Modern iktisadın, insanı en yüksek fayda/kar elde etme anlayışı çerçevesinde ele alan gerçeklikten uzak bir tanımlama kalıplarına sokması ve ekonomik yapının bu anlayış çerçevesinde düzenlenen bir çalışma biçimine dönüşmesi, iktisat sosyolojisi ve felsefesi açısından ele alınmasını gerektirmektedir. Bu nedenle bu sorunlara çözüm arayışı da sadece iktisadi alanda değil sosyoekonomik ve sosyokültürel yapının biçimlenmesinde etkisi oldukça çok olan insan davranışları odağında yer almalıdır. Tarihsel bir örgütlenme olarak Ahilik ekonomisi bu açıdan iktisat sosyolojisi kapsamında önemli çözüm önerileri sunmaktadır. Ahilik, genel olarak dayanışmacı esnaf örgütü olarak bilinse de bir yaşama kültürü olarak, ekonomik tutum ve davranışlardan, sosyo-ekonomik yaşamı belirleyen çeşitli ilkeler ve düzenlemelerden oluşan çok daha fazla etkin bir yapıdır. Ahi toplumsal yapısının iktisat politikası arayışı açısından bu çözüm önerilerinin geçmişte yaşanmış bir örneği olarak dikkat çekmesi modern ekonomilerin iktisadi dalgalanmalar ve kriz sorunlarına da çözüm sunabileceği anlamına gelmektedir.

Keywords: