Abstract:

Günümüzün en yıkıcı ve en az farkında olunan afetlerinden birisi de kuraklıktır. Türkiye’de son dönemlerde, kuraklık koşullarında artış olduğu dikkati çekmektedir. Türkiye’de kuraklık ve çölleşme gibi tehlikelerden en fazla etkilenen bölgelerden birisi de Güneydoğu Anadolu’dur (GDA). Bu çalışmada GDA bölgesinde kuraklık, çölleşme ve tarım arasındaki ilişkiler incelenmiştir. GDA Bölgesi’nin son 38 yıllık sürecine ait mevsimlik Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SPI) analizi yapılmıştır. Günümüzde farklı türlerde kullanılan kuraklık analizi yöntemleri bulunur. Türkiye’de son yıllarda, kuraklık bakımından farklılaşma olduğu dikkati çekmektedir. Bunun sebeplerinden birisi olarak, Türkiye’yi de etkisi altına alan Kuzey Atlantik Salınımındaki (NAO) varyasyonların olduğu görülmektedir. Araştırmada kuraklığın zamansal eğilimini tespit etmek amacıyla Mann-Kendall testi uygulanmıştır. Bu parametrik olmayan Mann-Kendall testi zaman serilerinin eğilimlerinin belirlenmesinde yaygın olarak tercih edilen testlerden birisidir. Çalışma alanında Kış mevsiminde kuraklık eğilimi ve frekansı artmaktadır. En fazla yağışını kış mevsiminde alan GDA bölgesi için bu durum ciddi bir risktir. Aynı zamanda çalışma alanında ortalama her 3 yılda 1 ciddi kuraklık yaşanmaktadır. Örnek vermek gerekirse, 2006-2007 yağış noksanlığında buğday verimi % 14 civarında, arpa verimi ise % 24 oranında rekolte kaybı yaşamıştır. Bu sonuç kuraklığın tarımsal ürün verimi ve gıda arzı bağlamında bölgede hangi oranda risk oluşturduğunun göstergesidir. Bu bağlamda GDA bölgesinde ve Türkiye’nin genelinde kuraklık ve tarımsal ürün verimi arasındaki ilişkiselliği tespit ve analiz edip gerekli önlemleri alan merkezlerin kurulması elzemdir.  Tüm bunlar beraberinde çölleşme ve tarımsal verim düşüklüğüne işaret etmektedir. Zira yapılan çalışmalar Türkiye’nin yaklaşık olarak yarısını çölleşme riski altında gösterirken, GDA bölgesinin % 80’lik kısmının çölleşme riski ile karşı karşıya olduğunu göstermektedir. 

Keywords: