Özet:

Bu çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan meslekleri belirlemektir. Ayrıca bu mesleklerin cinsiyetlere dağılımının çalışma kapsamında belirlenmesi de amaçlanmıştır. Çalışma nitel bir araştırma olup durum çalışması olarak desenlenmiştir. Çalışmanın verileri doküman incelemesi yöntemi ile toplanmıştır. Çalışmanın veri kaynağını Tebliğler Dergisi’nde yayımlanan ve 2020-2021 eğitim öğretim yılında ortaokullarda kullanılması uygun görülen sekiz adet Türkçe ders kitabı oluşturmaktadır. Bu kitapların biri 5. sınıf, üçü 6. sınıf, üçü 7. sınıf ve biri 8. sınıf ders kitabıdır. Elde edilen verilerin analizi içerik analizi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda Türkçe ders kitaplarında mesleklere yer veren metin ve görsel sayılarının genel olarak birbirine yakın olduğu belirlenmiştir. Ancak kitaplarda meslek çeşitlerinin oldukça sınırlı sayıda olduğu tespit edilmiştir. Kitaplarda öğretmen, yazar, şair, asker gibi toplum tarafından aşina olunan mesleklere sıkça yer verilirken diğer mesleklere az sayıda yer verildiği belirlenmiştir. Kitaplarda geleneksel meslekler az da olsa yer bulurken dijital çağda ortaya çıkan yeni mesleklerin oldukça az yer aldığı belirlenmiştir. Mesleklerin cinsiyetlere dağılımında tüm kitapların hem metin hem de görsellerinde erkek hakimiyeti belirgin bir şekilde ön plandadır. Erkekler çok daha farklı mesleklerle kitaplarda sunulurken kadınların oldukça sınırlı ve genellikle sıkça rastlanan mesleklerle temsil edildiği belirlenmiştir. Bu bakımdan Türkçe ders kitaplarında mesleklerin temsiliyeti açısından cinsiyetler arasında belirgin bir eşitsizliğin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda, Türkçe ders kitaplarına metin ve görsel seçiminde hem çocuğun mesleki yönelimlerine, tercihlerine rehberlik edecek hem de kalıplaşmış toplumsal cinsiyet algılarından uzak daha eşitlikçi bir anlayışla hareket edilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler: