Özet:

İnsan davranışları üzerinde bazı faktörlerin etkisi kaçınılmazdır. Bu bağlamda coğrafi faktörlerin etkisi de çok eskilerden beri düşünürler ve Sosyo- kültürel ve Sosyo- psikolog araştırmacıların araştırma alanı olmuştur. Yaşam koşulları, çevre, doğa ve diğer unsurlar insani eylemlerine etki bıraktığı gibi birçok eğilimlerin de ana kaynağı haline gelmiştir. Konu itibariyle, iklimsel koşulların ve doğal çevredeki farklılıkların insan üzerinde olan etkileri ve insanın davranışını belirli reaksiyonlar olarak ortaya koymasına neden olabilmektedir. Herodot ve Aristoteles'ten İbn Sina, Montesquieu ve İbn Haldun'a kadar düşünürler, filozoflar, politikacılar, büyük liderler ve sosyal bilimciler bile, iklim ile insan davranışları arasındaki ilişkiyi araştırmışlar ve üzerinde kanaatlerini ileri sürmüşlerdir. Hipokrat ve onun takipçileri, MÖ 5. yüzyılda, ikilimin ve coğrafi koşulların insan alışkanlıkları, ahlakı ve fizyolojisi üzerindeki etkisini öne sürmüşlerdir. İran, dört mevsimli bir ülke olarak aynı zamanda çok etnikten oluşan bir ülkedir. Dolayısıyla İran’da yaklaşık 2 asırdan beri siyasi alanda kendini göstermiş olan politik olaylar, devrimsel eğilimler ve protestoların gerçekleşmesinde işte iklimin ve coğrafi faktörlerin etki oranı dikkat çekicidir. İklimin insanla bağlı olarak davranış özellikleri üzerindeki etkisi ile elverişli ve motive edici coğrafi temellerin varlığı da hareketlerin ve isyanların oluşmasında rol oynamıştır. İran'ın coğrafi yapısına bakılınca, tam bir kavşak niteliğine sahiptir. Bundan dolayı saldırıların, askeri savaşların ve kültürel karşılaşmaların merkezi haline gelmiş ve yıllarca birçok dış etkenlerin etkisine maruz kalarak gerek etniksel gerekse de dinsel değişimleri tecrübe etmiştir ve etmektedir. Bu yüzden İran’ın demografisi farklı ve çok milletlerden oluşan bir ülke sayılmaktadır. Dolayısıyla toplumsal çeşitliliğe neden olan biyolojik ve coğrafi çeşitlilik, farklı coğrafi bölgelerdeki topluluklara özel ve benzersiz bir kimlik kazandırmıştır. Böyle bir durumda meşru hareketin ana aktörleri, diğer coğrafi bölgelerin ve etnik grupların İran'ın statüsünü iyileştirme ve iktidara katılma motivasyonunu oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler: