Özet:

Kıraat ilminde med konusu, detayları ve meselelerinin çeşitliliği ile klâsik dönemden beri ilim adamlarının üzerinde yoğunlaştığı bir konudur. Aslî med miktarı olarak "bir elif" ve ona tekabül eden "iki hareke" takdiri hususunda kurrânın ittifakı oluşmuş, Hadr, Tedvîr ve Tahkîk mertebelerinde de bu ölçünün sabit kaldığı görüşü ağırlık kazanmıştır. Fer'î medlerde ise, yapılan ilâvelerle oluşan mertebe sayılarında, bu ilâvelerin miktarlarında ve bunları ifade etmede kullanılan ıstılahlarda farklı yaklaşımların olduğu görülmektedir. Mertebe artışındaki ölçü ifade edilirken, edâ ehli dediğimiz yetkin öğreticilerin bir kısmı "bir elif miktarı" ile bir harekeyi telâffuz için gereken süreyi, bir kısmı da iki harekeyi telâffuz için gereken süreyi kastetmektedirler. Öğretici önünde bilgi ve beceriyi test etme avantajı sunan "müşafehe" sistemi, ilgili teorik bilgi ve terimler farklılaşsa bile örneğin bir tevassut ölçüsü için takdir edilen sürenin aynı olmasını sağlamalıdır. Herhangi bir med mertebesi için öngörülen ölçüye ne kadar bir sürenin tekabül edeceği hususunda müşafehenin önemi tartışılmazdır. Med ölçüleri ve sürelerini tayin etmede kullanılan ıstılahlar bağlamında günümüzde artık sadece iki ekol takip edilmektedir. Bunlardan ilkini "Üç Elif Ekolü" diğerini ise "Beş Elif Ekolü" olarak nitelendirmek mümkündür. Kıraat ilmi eğitim-öğretimi bakımından her birinin usulünü ve kendine ait terminolojisini kavramak önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: