Görüntüleme
18
İndirme
7
Teşekkülü hicrî birinci asra denk gelen İbâzıyye mezhebi, fıkhî bir mezhep vasfından ziyade daha çok siyasi bir fırka olarak şöhret bulmuştur. Böyle bir anlaşılmaya maruz kalmasının altında selef olarak gördükleri bazı şahsiyetlerin Hâricîlerle iltisakları yatmaktadır. Bu durum İbâzıyye’nin fıkhî bir mezhep olarak bilinmesinin önüne geçmiştir. Bundan ötürü İbâzıyye daha çok mezhepler tarihi ve itikâdî görüşlerinden ötürü kelâm alanında çalışılmıştır. Bu yönelim mezhebin fıkhî yönünün ihmal edilmesine sebep olmuştur. Oysaki İbâzıyye zengin fıkhî müktesebatı ve literatürüyle müstakil bir ameli mezheptir. Hatta İbâzîlere göre kendi mezhepleri, kronolojik olarak teşekkül eden ilk fikhî mezheptir. İbâzıyye mezhebi Abdullah b. İbâz’a nispet olunmakla birlikte İbâzîler, Câbir b. Zeyd’i müessis olarak kabul ederler. İbâzîler hicrî üçüncü asrın sonralarına kadar kendilerini İbâzî olarak isimlendirmekten kaçınmışlardır. Çünkü onlar fıkhî mezheplerin, kurucularına nispet edilmesini gerektiğini, mezhep kurucularının da Câbir b. Zeyd olduğunu söylerler. Mezheplerinin Abdullah b. İbâz’a nispet edilmesinin siyasi saikler nedeniyle olduğunu ısrarla vurgularlar. Bundan ötürü İbâzîler mezheplerinin müessisi olarak Câbir b. Zeyd’i görürler. Câbir, tâbiîn alimlerinden olup Basra müftüsü olmasıyla da şöhret bulmuştur. İbâzıyye mezhebinin Câbir’den sonraki en etkili şahsiyeti olarak kabul edilen Ebû Ubeyde Muslim b. Ebî Kerime mezhebin teşekkülünde ve sistemleşmesinde son derece ehemmiyetli bir yere sahiptir. Ebû Ubeyde gerek Emevîler gerekse de Abbâsîler döneminde İbâzîlere yönelik baskılara rağmen mezhebi bir arada tutarak Basra dışına özellikle de Kuzey Afrika’da yayılmasını sağlamıştır. İbâzıyye mezhebinin hicrî ikinci asrın ikinci çeyreğinden itibaren farklı coğrafyalara taşınması bu mezhebin sistemleşmesi bakımından önemli bir süreç olmuştur. Ayrıca İbâzıyye mezhebinin Basra dışındaki bölgelere yayılması İbâzî fıkıhla ilgili tedvinlerin artmasını sağlamıştır. İbâzî fıkhının günümüze ulaşmış kıymetli eserlerinin başında gelen Ebû Gānim el-Horâsânî’nin el-Müdevvenetü’l-Kübrâ’sı bu dönemin mahsulüdür. İbâzıyye mezhebi sünnî mezheplerin fıkhî meselelerde başvurdukları istinbât ve istidlâl yönteminden farklı bir yöntem kullanmamıştır. Kur’ân, Sünnet, icmâ, kıyas ve diğer istidlâl yöntemleri İbâzî fakihlerce de başvurulan yöntemlerdir. Dolayısıyla İbâzîlerin kullanmış olduğu usûl yöntemlerinin diğer mezheplerin usûl yöntemiyle tam olarak aynı olmasa da birbirine çok yakın olduğunu söylemek mümkündür. İbâzîlerin istidlâlî deliller kısmında diğer mezheplerden farklılaşması ilham konusunda olmuştur. İbâzîlerde tartışmalı olmakla birlikte ilham istidlâlî delillerden biri olarak zikredilmiştir. Bu çalışmada İbâzıyye mezhebinin Hâricîlerle bağlantısı, mezhebin ortaya çıkışı, fıkhı ve usûl anlayışı ele alınmıştır.
The Ibāḍiyya sect, whose formation coincided with the 1st century of Hijri, found fame as a political sect rather than jurisprudential. Underlying such an understanding lies the ties of some personalities they considered predecessors with the Kharijites. This situation prevented the Ibāḍiyya madhhab from being known as a fiqh sect. For this reason, the Ibāḍiyya sect has been studied mainly in the field of kalām due to its sect’s history and religious beliefs. This orientation has also led to the neglect of the fiqh aspect of the madhab. However, the Ibāḍiyya sect is an independent religious sect with rich jurisprudence and literature. In fact, according to the Ibāḍis, their sect is the first fiqh sect to be formed chronologically. Although, they are attributed to ʿAbdallāh b. Ibāḍ, the Ibāḍis accept Jabir b. Zayd as the founder. Until the end of the 3rd century, the Ibāḍis abstained from calling themselves Ibāḍī because they said that the fiqh sects should be attributed to their founders and that the sect’s founders were Jābir b. Zayd. They insistently underline that the attribution of their sect to ʿAbdallāh b. Ibāḍis due to political motives. For this reason, Ibāḍis see Jābir b. Zayd was the founder of their madhhab. Jābir was one of the tābiʿūn (successors) scholars and became famous as the mufti of Basra. Abū ʿUbayda Muslim b. Abī Karīma, who is accepted as the most influential figure of the Ibāḍiyya sect after Jābir, has an essential place in the formation and systematization of the sect. Abū Ubayda kept the sect together despite the pressures against the Ibāḍis during the Umayyad and the Abbasid periods, allowing it to spread out of Basra, especially in North Africa. The transfer of the Ibāḍiyya sect to different geographies as of the second quarter of the 2nd-century Hijri has been an essential process in the systematization of this sect. In addition, the spread of the Ibāḍiyya sect to regions outside Basra increased the codifications related to Ibāḍī fiqh. Kitāb al-mudawwana al-kubrā, which belongs to Abū Ghānim al-Khurāsānī, one of the most valuable works of Ibāḍī fiqh that has survived to the present day, is the product of this period. The Qur’ān, Sunnah, ijma, qiyas, and other istidlal methods were also used by Ibāḍiyya. So, the legal strategies used by Ibāḍītes could be said not to be perfect but very similar. But Ibāḍiyya is separated from any other sects about ilham. In this study, we will study the connection of Ibāḍiyya to Kharijism during the formation period, its emergence, fiqh, and jurisprudential methods
Alan : İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
