Özet:

Sosyal bilgiler, ilköğretim okullarında okutulan sosyal bilimlere ait farklı disiplinlerin bir araya getirildiği disiplinler arası bir derstir. Bu ders kapsamında öğrencilerden, ekonomik kararlarıyla yüzleşmeleri, bilinçli tüketiciler olmaları ve ekonomi konularında doğru kararlar vermeleri beklenmektedir. Bu nedenle sosyal bilgiler dersi kapsamında ekonomi bilimine ait konulara yer verilmelidir. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze uygulanan sosyal bilgiler içerikli derslere ait programlarda ekonomi konularına az veya çok yer verildiği bilinmektedir. Cumhuriyet tarihinin ilk programı olan 1924 tarihli İlk Mekteplerin Müfredat Programı’nda ağırlıklı olarak coğrafya derslerinde ekonomiye vurgu yapılmıştır. Uzun yıllar devam eden savaşlar nedeniyle, yeni devlet her açıdan olduğu gibi ekonomik açıdan da çok zor durumda idi. Bu durumu dönemin şartlarına göre düşünmek gerekmektedir. Zira yaşanan ekonomik, politik, sosyal ve ekonomik gelişmeler doğrudan uygulanan öğretim programlarını etkilemektedir. 1929 Dünya ekonomik bunalımı tüm devletleri etkilediği gibi, Türkiye’yi de derinden etkilemiş ve etkileri 1930’lu yılların sonuna kadar devam etmiştir. Bu çalışmanın amacı 1929 tarihli Dünya ekonomik bunalımının Türkiye’de uygulanan sosyal bilgiler içerikli derslere (tarih, coğrafya ve yurt/yurttaşlık bilgisi) yansımasını tespit etmektir. Araştırmada temel veri kaynağı, 1929 yılında sonra yayınlanan 1936 ve 1948 tarihli ilkokul programlarıdır. Bu nedenle çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmada ismi geçen programlara ek olarak Türk eğitim tarihi ve ekonomi üzerine yazılan eleştiri veya açıklayıcı nitelikteki çalışmalarda ikincil veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Araştırma sonunda 1929 ekonomik bunalımının sosyal bilgiler içerikli dersleri (ağırlıklı olarak coğrafya) etkilediği tespit edilmiştir. Bu etki 1936 programıyla başlamış ve 1948 programında da devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler: