Abay Kunanbayulı, XIX. yüzyıl Kazak kültür hayatına damgasını vurmuş önemli ediplerinden biridir. Kazak Türklerinin büyük şairi olarak tanınmaktadır. Abay, eserlerini Kazak Türkçesi ile yazmış fakat Çağatay Türkçesi geleneğini sürdürdüğünden dolayı onun eserlerini Karluk ve Oğuz grubu lehçelerini konuşanlar da kolaylıkla anlayabilmektedir. Abay’ın eserlerinde çağdaş Kıpçak lehçelerinde işlek olarak kullanılmayan ancak kökeni Oğuz Türkçesi olan unsurlar da bulunmaktadır. Abay’dan çok daha eski devirlerde yaşayan Ahmet Yesevi’nin Dîvân-ı Hikmet’i Karahanlı döneminde yazılmış olsa da günümüze Çağatay Türkçesi ile yazılan nüshaları ulaşmıştır. Bu duruma rağmen yeni bulunan Kökşetav (Kazakistan) nüshasından da birkaç Oğuz Türkçesi unsura rastladığımızı ifade edebiliriz. Yunus Emre, Eski Anadolu Türkçesinin standart bir yazı dili olması yolunda büyük çaba sarf etmiştir. Fakat şairin dilinde Doğu Türkçesine ait birçok özellik de yer almaktadır. Bu makalede Türk dünyasının farklı dönem ve bölgelerinin şairleri, Ahmet Yesevi, Yunus Emre ve Abay Kunanbayulı’nın dilindeki Kıpçak veya Oğuz Türkçelerine özgü kelimeler karşılaştırılarak incelenmiştir. Çalışmada Yunus Emre Oğuz grubu temsilcisi ve Ahmet Yesevi Yunus’un zamanına yakın Doğu Türkçesi temsilcisi olarak seçilmiştir. Abay da daha yakın zamanda Kıpçak grubu temsilcisi olarak gösterilmiştir. Böylece üç büyük grupta ortak unsurların korunduğu ortaya çıkarılmıştır. Buna bağlı olarak her iki coğrafyanın yazı dilinde söz varlığı bakımından Göktürk, Eski Uygur, Karahanlı, Harezm, Çağatay ve Kıpçak Türkçeleri dönemi dil ve kültür geleneğinin etkisinin önemli ölçüde devam ettiği sonuca varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Abay, Yesevi, Yunus Emre, Oğuz Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesi.
by Abay Kunanbayul, XIX The century is one of the most important aspects of the Kazak culture that has struck its mark in life. He is known as the great poet of the Kazak Turks. Abay has written his works in Kazak Turkish but because he continues the tradition of Çağatay Turkish, his works can be easily understood by those who speak the words of Karluk and Son Group. In the works of Abay there are also elements that are not used as work in contemporary Kıpçak leaves but originate from Son Turkish. Although the Dîvân-i Hikmet of Ahmet Yesevi, who lived in much older periods than Abay, was written in the Karahanlı period, it has reached the nishes written with the Çağatay Turkish to this day. Despite this situation, we can express that we have found a few Son Turkish elements from the newly found Kökşetav (Kazakhistan). Yunus Emre has made a great effort to become a standard written language of Ancient Anadolu Turkish. But the poet’s language also has many characteristics of Eastern Turkish. In this article, the poets of the different periods and regions of the Turkish world, Ahmet Yesevi, Yunus Emre and Abay Kunanbayulı's language, were studied by comparing the words that are unique to the Kıpçak or Son Turkish. In the study, Yunus Emre was elected as representative of the Son Group and as representative of Eastern Turkish near the time of Ahmet Yesevi Yunus. Abay has also recently been shown as a representative of the Kıpçak group. Thus, it was revealed that the common elements were preserved in three large groups. According to this, in terms of the word existence in the written language of both geographies, the conclusion has been made that the influence of the language and cultural tradition of the Göktürk, Ancient Uygur, Karahanlı, Harezm, Çağatay and Kıpçak Türkçeleri period has continued significantly. Keywords: Abay, Yesevi, Yunus Emre, Son Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesi.
Alan : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Benzer Makaleler | Yazar | # |
---|
Makale | Yazar | # |
---|