Özet:

Aziz Nesin, İran’da en meşhur yabancı mizah yazarlarından biridir. 1965’lı yılından itibaren Farsçaya çevrilmeye başlayan eserleri bugün hâlâ farklı mütercimler tarafından yeniden çevrilmektedir. İran’da sol kesim yazarların dikkatini çeken Nesin’in kitaplarını; Samed Behrengi, Ahmed-i Şamlu, Semin Bağçeban ve Reza Hemrah gibi ünlü yazarlar çevirmiştir. İran’da Pehlevi hanedanının baskı ve zulmü yazarların bu dönemde tercüme eserlere yönelmesine sebep olmuştur. Söz konusu dönemde özellikle Türk yazarları arasından Aziz Nesin’in eserlerine bir ilgi olduğu görülmektedir. Devletin uygulamalarının yarattığı sorunlara karşı halkın tutumunu gözler önüne seren Nesin’in roman ve öyküleri, bu dönemde Farsçaya çevrilmeye başlamıştır. İran toplumunda gördüğü ilgi onun, üst sınıfın çıkarlarına hizmet eden bozuk düzenin kökten değişmesi gerektiğini savunması ve kişisel ilişkilerde, bürokrasi, sistem ve bazen de kişinin kendi içindeki çatışmayı farklı yönleriyle ele almasıyla ilişkilendirilebilir. Türk toplumundaki çarpık yapıları, siyasetteki yozlaşma ve bozuklukları dile getiren Nesin’in Türkiye’deki siyasi ve toplumsal eleştirilerinin, benzer bir süreçten geçen İran toplumuna da hitap ettiği anlaşılmaktadır. Aziz Nesin toplumun gülmeceye gereksinimi olmadığı dönemlerde gülmece edebiyatının başarılı olamayacağına inanmaktadır. Böyle durumlarda bu ihtiyacı yazarın kişisel yetenekleri ve gülmeceye olan yatkınlığının cevap vereceğine inanan yazar, İran’da siyasal baskının son derece fazla olduğu bir dönemde ilgi görmüştür. 1965 yılından itibaren Farsçaya çevrilmeye başlayan eserleri, İran İslam İnkılâbından önce daha çok Reza Hemrah adlı mütercim tarafından çevrilmiştir. İnkılâp sonrasında ise farklı mütercimlerin Nesin’in eserlerine olan ilgisinin arttığı dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler: