Görüntüleme
31
İndirme
3
Dede Korkut Destanlarının anlatıcısı olarak kabul edilen Dede Korkut hakkındaki bilgiler, hem Dede Korkut Kitabı’nın Mukaddime bölümünde hem anlatmalarında hem de bazı tarihî kaynaklar ile sözlü rivayetlerde geçmektedir. Sözlü rivayetlerden biri de günümüzde İran’ın Zencan şehrinde yaşayan Âşık Ferruh Bayat’tan derlenen “Dede Korkut Rivayeti”dir. 4 kısımdan oluşan bu rivayetin ilk kısmında Dede Korkut’un bir nebi veya derviş olduğu ve Türkler üzerinde söz sahibi olduğu gibi çeşitli özelliklerinden bahsedilmiştir. İkinci kısmında Dede Korkut’un Mekke’ye gidip Hz. Muhammet ile görüşerek Müslüman olması ve İslamiyet’in usullerini öğrendikten sonra Azerbaycan’a dönüp Müslümanlığı Türklere tebliğ etmesi anlatılmıştır. Üçüncü kısım Hz. Muhammet’in vefatının ardından hakkı olduğunu iddia ettiği Hz. Ali’ye halifeliğin niçin verilmediği yorumlanmasını içerir. Son kısımda ise halifeliğin Hz. Ali’ye verilmemesinden sonra Dede Korkut’un bir kopuz yapıp okuduğu şiir ve anlattığı destanlarla Hz. Ali’nin halifelik hakkını savunmasını ihtiva eder. Rivayette geçen Dede Korkut hakkındaki bazı bilgiler, hem Dede Korkut Kitabı’nda hem de tarihî kaynaklardakilerle benzerlik taşırken bazıları ise söz konusu kaynaklarda yoktur. Bu kısımlar İran’ın siyasi ve dinî yapısıyla şekillenmiştir. Örneğin Dede Korkut’un Hz. Ali’nin hakkını savunmak için sanatını icra etmesi bu bağlamda düşünülebilir. Ayrıca İran Türklerinin millî kimlik inşasında ve korumasında Dede Korkut’u bir araç olarak kullanıldıkları bilinmektedir. Dolayısıyla metnin derlendiği bölgenin dinî ve siyasi yapısı dışında millî kimliğin inşası ve korunması için de önemli olan bu rivayet, adı geçen üç unsur temel alınarak incelenmiştir. Sonuç olarak Zencan’dan derlenen ve Dede Korkut’un Hz. Muhammet ile görüşmesi ile sazı icat edip bununla yaptığı icralarda Hz. Ali’yi savunmasını ihtiva eden bu rivayetin Dede Korkut’un farklı özellikleri ile ilgili bilgiler içermesi bakımından Dede Korkut çalışmalarına katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz.
The information about Dede Qorqut, who is accepted as the narrator of the Dede Qorqut Epics, is included both in his narrations in the introduction section of the Book of Dede Qorqut and in some historical sources and oral narrations. One of the oral narrations is the “Dede Qorqut Rumor” compiled from Âşık Ferruh Bayat, who lives in the city of Zanjan, Iran today. In the first part of this rumor, which consists of 4 parts, various features of Dede Qorqut such as being a nebi (prophet) or dervish and having a say over the Turks are mentioned. In the second part, it is explained that Dede Qorqut went to Mecca and met with Prophet Mohammad and became a Muslim, and after learning the methods of Islam, he returned to Azerbaijan and conveyed Islam to the Turks. The third part includes the interpretation of why Ali was not given the caliphate, which he claims after Prophet Mohammad's death. In the last part, after the caliphate was not given to Ali, it includes Dede Qorqut's defense of his right to the caliphate, with the poems he read and the epics he told, making a qopuz. While some of the information about Dede Qorqut mentioned in the narration are similar to those in the Book of Dede Qorqut and in historical sources, some of them are not in the mentioned sources. These parts have been shaped by the political and religious structure of Iran. For example, Dede Qorqut's performance of his art to defend Ali's rights can be considered in this context. It is also known that Iranian Turks used Dede Qorqut as a tool in the construction and protection of their national identity. Therefore, this narration, which is important for the construction and protection of national identity apart from the religious and political structure of the region where the text was compiled, has been examined on the basis of these three elements. As a result, we think that this narration, which is compiled from Zanjan and contains Dede Qorqut's meeting with Mohammad, inventing saz (a stringed instrument) and defending Ali in his performances with it, will contribute to Dede Qorqut's studies in terms of containing information about different features of Dede Qorqut.
Alan : Güzel Sanatlar; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
