Özet:

İnsanların büyük bir çoğunluğunun yaşamlarında vazgeçemedikleri ve hayatlarının şekillenmesinde çok büyük rolü olan fenomenlerden biri din, diğeri de felsefedir. Zira insanı diğer varlıklardan ayırt eden en önemli özellik onun düşünme melekesine sahip olmasıdır. İşte bu iki özelliği sayesinde (inanma ve düşünme) insanoğlu fıtratı gereği evren, varlık, değer ve kendisi hakkında sorular sorarak bir anlam arayışına girer. Doğal olarak onun sormuş olduğu bu sorulara günümüze kadar filozof ve düşünürler tarafından cevaplar verilmeye çalışılmış olsa da insanoğlu, hiçbir zaman bu cevapları kendisi için yeterli görmemiş ve öyle görünüyor ki onun bu sorulara olan cevap arayışı devam edecektir.    Amerikan idealist felsefe geleneğinin önde gelen filozoflarından biri olan Josiah Royce da bu bağlamda felsefe-din ilişkine kayıtsız kalmamıştır. Öyle ki ona göre, iman ve amel konuları doğrudan doğruya felsefi olarak tartışılmaya müsait konulardır. Royce için felsefenin insanların fiilleriyle ilgili kurallar ileri sürmesi ve dünya hakkındaki teorileri tartışması dikkate alındığında felsefenin dinî bir yönünün olması gerekir. O, felsefenin dinî yönünün olup olamayacağı konusunu daha çok Kant’ın da en temel soruları olan “Nasıl bilebilirim, neyi bilebilirim ve ne yapmalıyım?” gibi sorulardan hareketle temellendirmeye çalışır. Royce açısından bu sorular felsefî öneme haiz olduğu kadar, dinî öneme de haizdir. Çünkü bu sorularla hem felsefe hem de din doğrudan muhataptır. Kuşkusuz insanoğlu en yüce hakkındaki düşüncesi ile yaşamdaki gereksinimlerinin ne şekilde birbirleriyle bağlantılı olduğunu ortaya koymak ister ve bu noktada o, kendi idealine neyin en iyi cevap olabileceğini bu iki alanda görür. Royce’a göre hiç kimse yukarıdaki soruları sormaktan kesinlikle korkmamalıdır. Çünkü düşünen herkes bu tip soruların cevaplarını araştırmalı ve araştırma sonucunda ulaşılan karara saygı duymalıdır.

Anahtar Kelimeler: