Özet:

Diyabetes Mellitus diğer kronik hastalıklar gibi tam bir iyilik  süreci olmayan, akut ve kronik komplikasyonlara sebep olan kronik bir hastalıktır. Bu nedenle diyabetli bireyler tıbbi tedavilerin yanı sıra hastalık sürecinde onları desteleyecek tamamlayıcı tedavi yöntemlerine başvurmayı sıklıkla tercih edebilmektedirler. Bu literatür derlemesinin amacı; diyabetli hastaların kullandıkları tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini belirlemeye yönelik yapılan araştırmaları değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, 2007-2017 yılları arasında PubMed ve EBSCO veri tabanlarında “tamamlayıcı ve alternatif tıp” ve “diyabet” anahtar kelimeleri kullanılarak tarama yapılmıştır. Çocuk hastalarla ve ratlarda yapılan çalışmalar tarama kapsamına dahil edilmemiştir. Detaylı literatür taraması sonucunda, 211 makaleye ulaşılmış, derleme kapsamına ise yarı deneysel, kesitsel ve tanımlayıcı tasarıma sahip toplam 13 araştırma dahil edilmiştir. Dahil edilen çalışmaların genel amaçları; diyabetli hastalarının kullandığı tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerinin sıklığını ve yöntemlerini belirlemek olduğu saptanmıştır Araştırmalara dahil edilen toplam hasta sayısı 7.948 olup, hastaların yaş aralığı 18-80 arasındadır. Tamamlayıcı ve alternatif yöntemleri (TAT) kullanan hastaların yüzdeleri ise %34 - %92 arasındadır En fazla başvurulan TAT yöntemleri ise; bitkisel tedaviler, multi-vitamin desteği, akupunktur olarak belirlenmiştir. Literatür derlemesi sonucunda; diyabet tanısı alan hastaların kullandığı bitkisel ürünlerin çoğunlukla hastalık gidişatını yavaşlattığı için kullanıldığı görülmektedir. Araştırmalardaki örneklem sayılarının büyük olmasına rağmen, araştırmaların tamamı tanımlayıcı niteliktedir.  Bu nedenle ileride yapılacak çalışmalarda, kullanılan TAT yöntemlerinin hastaya olan etkisini ortaya koyacak şekilde randomize kontrollü çalışmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: