Özet:

Damad Efendi lakaplı Şeyhîzâde, Osmanlı Devleti döneminde yetişen, fıkıh ilmi konusunda uzmanlaşmış ve eserleri arasında Hanefi kitaplarının en önemli metinlerinden biri olan Mültaka’l- Ebhur isimli kitabı şerh etmiş ve ona Mecmaʿu’l-Enhur adını vermiştir. İllette birleşmeleri sebebiyle bilinenden hareketle bilinmeyene ulaşmayı ifade eden kıyasa önem verenlerden sayılmaktadır. Kıyas, İstidlalda Kurân, sünnet, icmadan sonra dördüncü asıl kabul edilir. Olayların sınırsız ve nassların sınırlı olması, insanlardan zorluğun giderilmesi için âlimin meselelerde asıl ile benzerlik bulduğunda yapabildiği kadarıyla kıyasla amel etmesi gerekmektedir. Bu konunun öneminden dolayı bu çalışmada Damad Efendî’nin fıkıh kitabında usul görüşü ele alınmıştır. Gerçi kıyasın yeri fıkıh değil usul kitaplarıdır. Bu çalışma Damad Efendî’nin fıkıh kitabında usulün rolünü ortaya çıkarmıştır. Çalışma kıyas yoluyla amel edilmesi daha yüksek olanın varlığı veya kıyastan daha güçlü olanın varlığı nedeniyle Damad Efendî’nin kıyasa değindiği veya terkettiği konular çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: