Abstract:

Dini inanç ve geleneklerin ayırt edici özelliği olan tabiatüstü varlıklara inanç, farklı şekillerde tezahür etmiştir. Politeist dinlerde çok sayıda Tanrı’nın var olduğu ve her bir Tanrı’nın farklı görevler icra ettiği varsayılırken monoteist dinlerde uluhiyet ifade eden nitelikler tek bir Tanrı ile sınırlandırılmış, evrenin yaratılması ve yönetilmesi sonsuz sıfatlarla donatılmış bir Tanrı’ya atıfla açıklanmıştır. Aslında genel olarak Tevrat’ta ve Kuran’da betimlenen Tanrı tasavvurunun tam olarak bu özelliklere sahip olduğu, aynı yaratıcının farklı zamanlarda, farklı kültürlere kendini açması sonucu Yahudi ve İslam geleneklerinin ortaya çıktığı kabul edilir. Eğer bu iddia doğru ise Tevrat’taki ve Kuran’daki Tanrı tasavvurunun birbiriyle paralellik arz etmesi gerekmez mi? Tanrı’nın kendini değişik biçimlerde, değişik vasıtalarla, farklı toplumlara açması mümkün ise onun gönderdiği mesajların evrensel ilkelerde paralellik göstermesi beklenmez mi? Tanrı’nın sevgisini, merhametini ve ilgisini sadece belli bir topluluğa arz etmesi onun evrensel yönünü kısıtlamaz mı? Adalet, Tanrı için göreceli olabilir mi? Bu çalışmada yukarıdaki soruların cevaplanması amaçlanmıştır. Konu incelenirken Tevrat ve Kuran pasajları literal olarak ele alınmış, her iki kutsal kitaptaki Tanrı tasavvurları, bu tasavvurların fiiliyata geçtiği örnek konular bağlamında mukayese edilmiş, benzerlikler ve farklılıklar vurgulanmıştır. Çalışma yaratma, seçilmişlik, merhamet ve adalet konularıyla sınırlandırılmıştır. Zaman zaman Yahudi dini geleneğinin şekillenmesine etki ettiği düşünülen İran ve Babil mitolojisinden yararlanılmıştır. Tanrı tasavvurları arasındaki farklılık, Yahudi dini geleneğinin tarihi süreç içerisinde farklı gelişimsel aşamalar geçirmesi ile açıklanmıştır.

Keywords: