Abstract:

Güney Kafkasya’nın en önemli sorunlarından birisi Karabağ sorunudur.  Sorunun farklı boyutlarından ve günümüzdeki duruma gelmesinde farklı aşamalardan bahsetmek mümkündür. Ama sorunun temellerinin anlaşılması açısından 19. yüzyılın başlarıyla 20. yüzyılın başları arasındaki yaklaşık 100 yıllık dönem üzerinde özellikle durulması gerekiyor. Bahsedilen bu dönemde bölgeye yönelik etnik göçler ve sonrasındaki Rus politikaları 20. yüzyılın sonlarında sorunun günümüzdeki şekliyle ortaya çıkması açısından önemli (hatta belirleyici) olmuştur. Rusya Osmanlı ve Gacarlar ile mücadelelerinde sağladığı başarılar sonrasında Kafkasya’da egemenliğini güçlendirmiş, bu stratejisi doğrultusunda bölgenin etnik yapısı üzerinde de oynamıştır. Rusya’nın Kafkasya’da bir Ermeni devletinin kurulması çabaları bazı Ermeni örgütlerinin “büyük Ermenistan” hayali ile birleşince Güney Kafkasya’da ve Anadolu’da etnik çatışmalar kaçınılmaz olmuştur. Bu çalışmada özellikle Kafkasya için yürütülen mücadele, bu çerçevede özellikle 19. yüzyıl boyunca Güney Kafkasya’ya gerçekleştirilen Ermeni göçleri, 19. yüzyılın sonlarındaki Ermeni örgütlenmeleri, 20. yüzyılın başlarındaki çatışmalar çerçevesinde Karabağ sorununun temellerinin atılması süreci anlatılacaktır.

Keywords: