Özet:

Damad Efendi, “Mecmaʿu’l-Enhur fî Şerhi Mülteka’l-Ebhur” isimli eserinde Hanefi fıkıh metinlerini bir araya getiren, farklı görüşleri ilmî bir metotla tahlil ve tahkik eden Hanefi bir fakihtir. Bunların yanı sıra o, eserinde birçok fıkıh ve usûl kaidesine yer vermiştir. Fıkıh usûlüne dair kaleme alınan eserlerde yaygın olarak kullanılan uslûp, usûl kaidesi nakledildikten sonra ilgili kaidenin furû meseleler ile desteklenmesi şeklindedir. Bu açıdan bakıldığı zaman Mecmaʿu’l-Enhur eserinde Damad Efendi’nin de usûlcü kimliği ön plana çıkmaktadır. Müellif söz konusu eserde şerh, tadkîk, takvîm ve tercih aşamaları ile Hanefi fıkhına ait furû meseleleri ele almıştır. Damad’ın eserini değerli kılan bir diğer husus eserin aslını teşkil eden Mülteka’l-Ebhur’un temel metinler kabul edilen Kudûrî, Muhtâr, Kenz ve Vikâye metinlerinden oluşmasıdır. Mecmaʿu’l-Enhur, aslında fıkhî bir eserdir. Ancak bu eser dikkatlice incelendiği zaman eserin usûl alanındaki yeterliliği de anlaşılmaktadır. Damad, meseleleri ele alırken usûle dair tartışmalara da yer vererek aynı meseleyi fıkıh ve usûl zemininde ele almaktadır. O, furû meseleleri usûl ve fıkıh kaideleri ile desteklemesi ile Hanefilerin genelinde görülen yaklaşımdan farklı bir duruş sergilemektedir. Bu noktadan hareketle Damad’a göre fıkıh ve usûl kaidelerinin şer’î bir delil niteliği taşıdığı tespiti yapılabilir.

Anahtar Kelimeler: