Özet:

Bulgaristan’da Ziraat Bankası, Osmanlı Ziraat Bankası gibi memleket sandıkları ismi verilen daha sonra da Bulgaristan’da ziraat, Osmanlı Devleti’nde de menafi sandıkları denilen eski evkaf müesseselerinin düzenlenmesiyle oluşturulmuştur. Bahsedilen sandıklar ilk olarak Mithat Paşa tarafından Tuna Eyaletindeki zirai vurgunculardan halkı kurtarmak amacıyla kurulmuştur. Sermayeleri 200 liraya ulaşan bölgelerde ahaliden ikisi Müslüman ikisi Hristiyan dört vekil seçilmiş ve bu vekiller vasıtasıyla sandıklar haftada bir defa açılıp çiftçilere borç verilmiştir. Bulgaristan halkı 1877-78 Osmanlı-Rus harbine kadar bu sandıklardan istifade etmiş savaş sırasında ise sandıklar yağma edilmiştir. Savaştan sonra dağılan memleket sandıkları, ziraat sandıkları ismi ile yeniden oluşturulmuştur. Sandıkların idaresi çiftçiler tarafından seçilen bir kasadar ve bir katibe verilmiş 1894’te hazırlanan ziraat sandıkları kanununa kadar da bu şekilde devam etmiştir. 1894 kanunuyla Ticaret ve Ziraat Nezareti’nde, sandıklar için bir şube kurulmuş, kasadarların yanına bir kontrolör tayin edilmiş ve dokuz azalı bir idare meclisi her sandıkta borçlanma işlemlerini tetkik etmekle görevlendirilmiştir. 1897’de kanunun bazı bölümleri tekrar elden geçirilerek düzenlenmiştir. Sandık üyelerinin ahali tarafından seçilmesi usulü kaldırılmış, sandıkların başına ‘ziraat sandıkları merkez şubesi’ tarafından bir yöneticinin tayin edilmesi kararlaştırılmıştır. Sandıklar 1904 yılına kadar da bu şekilde gelmiş ve bu tarihte 45 maddelik bir kanun ile “Ziraat Bankası” ismini almıştır.

Anahtar Kelimeler: