Abstract:

Yeryüzünde var olan mekânların, insan üzerindeki etkilerini farklı şekillerde ele alan ve sentezleyen bilimlerin başında coğrafya gelmektedir. Coğrafya biliminin özelliklerinden biri, yeryüzünün fiziki mekânlarını ele alırken, doğanın etkisi sonucunda toplumlar içerisinde ortaya çıkan kültür değerlerini yansıtmasıdır. Bu özelliğinden mekânın insan üzerindeki etkisini ele alan edebiyat da coğrafya ile yakın ilişkidedir. Çünkü edebiyatın kalem neferleri yazar ve şair, bireylerin ve toplumların mekânsal algı şekillerinin yansıtıcısı olan psikolojik durumları eserlerinde yer vermektedir. Sanat eserinin temel niteliği dünyada ve dünyadan ilham almak üzerinedir. Konusu, uçları, kapsamı ne kadar değişken olursa olsun insan temelli bir yapı içerisinde kendini anlamlandırır. Durma, bulunma halimiz de aynı evrenin somut noktaları üzerinedir. Bu yönüyle somut haritalar, soyut tasarımları kurmacayla gerçekliğin sınırlarında yeniden üretmek amacına gayret ederler. Yeniden yapmak metinle yeni bir gerçekliği yapma tavrına bürünmektir. Bu çalışmada da var olan coğrafya-edebiyat ilişkisi, Türk edebiyatının en önemli coğrafik mekân yazarı olan Yaşar Kemal’in İnce Memed roman serisi üzerinden anlatmaktadır. Çalışmada ilk olarak roman içerisindeki fiziki mekânların Google Earth programında koordinatlandırılıp Arc Map 10.2 yazılımıyla haritalandırılma işlemi gerçekleştirildi. Sonra tespit edilen gerçek mekânlarda, coğrafik ve beşerî etkiler sonucunda ortaya çıkan kültürel jeopolitik yapıların roman içerisindeki varlık alanı belirlendi. Son olarak da coğrafik unsurların bireyde yarattığı psikolojik ve sosyolojik etkilerin, bilişsel yansıması olan metaforik anlam ağları tespit edildi.

Keywords: