Özet:

Osmanlı Devleti’nde modernleşme sürecinin başlamasında etkili olan önemli kesim basın mensupları olmuştur. Yeni Osmanlı düşünürleri demokratik sistemlerin temel yapıtaşlarını basın aracılığı ile ilk kuranlar olmuşlardır. Basın mensupları böylece siyasal sistemin işleyişinde, siyasal iktidar üzerinde denetleme görevini üstlenmek gibi bir görev edinmişlerdir. Bu bir demokratik gelenek haline gelmiş ve hep devam ettirilmek istenmiş; fakat siyasal iktidarlar tarafında bu durum pek de hoş karşılanmamıştır. Siyasal iktidarı elinde bulunduranlar, istikrarı sağlamak bağlamında, sadece basın mensuplarını değil kendilerine karşı açık muhalif tavır sergileyen bütün kesimleri hedef almışlar, öncelikli yasal yollardan sindirip yok etmeye, daha sonra da yasal olmayan yol ve yöntemlerle (komitacı eylemlerle) bu kesimleri sindirmişler ya da yok etmişlerdir. Siyasal iktidarın basın mensuplarına karşı uyguladığı illegal tasfiye sürecinin, başka bir ifadeyle komitacı eylemlerinin başlangıcı, II. Meşrutiyetin hemen sonrasında gerçekleşen Hasan Fehmi Bey suikastıdır. Hasan Fehmi Bey, ІІ. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte muhalif yazarlar kitlesinden olan ve dönemin siyasal iktidarına ağır eleştirilerde bulunan bir gazetecidir. Suikastı önemli kılan ise Meşrutiyet döneminde öldürülen ilk gazeteci olması, katillerinin bulunamaması ve bu suikastın dönemin en büyük kanlı ayaklanmalarından biri olan 31 Mart Vakıası’nı tetikleyen neden olmasıdır. Ayrıca öldürülmesi muhalefetin sindirilmesine yönelik büyük bir gösterge olması nedeniyle de çalışmanın konusu olmuştur. Çünkü basın, özgürlük ile demokrasinin teminatı ve kamuoyunun sesidir. Çalışmanın amacı ІІ. Meşrutiyetin beklentisini, dönemin iktidar muhalefet ilişkileri yönünden yarattığı koşulu ve bu dönemde muhalefetin tasfiyesinin varlığını ortaya koymaktır. Özellikle suikastı aydınlatmaya ilişkin kaynakların var olmaması çalışmanın kısıtıdır.

Anahtar Kelimeler: