Özet:

Geçmişten günümüze doğru araştırılıp incelendiğinde, tarih içinde Türklerin çeşitli medeniyet daireleri içinde yaşadıkları, her medeniyet dairesinin de o medeniyetin hususiyetlerini taşıyan belli insan tiplerini doğurduğu görülmektedir. Bu bağlamda Türkler, İslâmiyet’i kabul etmeden önce atlı göçebe medeniyeti içinde yaşamışlar; bu medeniyet dairesi “Alp tipi”ni doğurmuştur. İslâmiyet’in kabulü ile girilen İslâm medeniyeti dairesinde ise alp tipinin de bazı özelliklerini taşıyan “Gâzi”, “Velî” ve “Ahî” tiplerinin oluştuğu görülmektedir.Bunlardan Velî tipi olarak zikredilen Hacı Bektaş Velî, Hacı Bayram Velî ve Şeyh Şaban-ı Velî gibi zatların hem Türklerin Anadolu’nda yerleşmesinde hem de İslâm’ın Anadolu’da yayılmasında büyük hizmetleri olmuştur. İşte Hacı Murâd-ı Velî bu Velî zatlardan biri olarak kabul edilmektedir. Ancak söz konusu isimlerle ilgili yazılı kaynaklara dayalı bilgiler olmakla beraber Hacı Murâd-ı Velî’ye dair ise yok denecek kadar azdır. Bununla beraber Velîler arasında “fikir ve ruh akrabalığı” olduğu düşüncesinden hareketle bu çalışmada, diğer Velîlere ait bilgi ve özelliklerden hareketle bir Velî tipi olarak Hacı Murâd-ı Velî’ye dair bazı tespit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur. Sonuçta ise geçmişte büyük insanlar yetiştirmiş olan Müslüman Türk kültür ve medeniyet mutfağının günümüz insanının yetiştirilmesinde ne gibi katkılarda bulunabileceğine dair kanaatler ve teklifler dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: