Abstract:

Tüketici psikolojisi, tüketici davranışını ve karar verme sürecini etkileyen psikolojik faktörleri araştıran bir çalışma alanıdır. Tüketici psikolojisini anlamak, pazarlamacılar, reklamcılar ve politika yapıcılar dahil olmak üzere çeşitli paydaşlar için önemlidir, çünkü tüketici davranışını yönlendiren faktörleri belirlemeye ve onu etkilemek ve değiştirmek için etkili stratejiler geliştirmeye yardımcı olur. Tüketici psikolojisi, tüketici davranışını etkileyen psikolojik faktörleri anlamanın yanı sıra, tüketicilerin seçenekleri nasıl değerlendirdikleri, değiş-tokuş yaptıkları ve karar verdikleri gibi bilgileri işleme ve kullanma yollarını da araştırır. Bu bilgi, daha etkili pazarlama ve reklam kampanyaları tasarlamak ve tüketicilerin ihtiyaç ve isteklerini karşılayan daha etkili ürün ve hizmetler geliştirmek için kullanılabilir. Dokunma ihtiyacı, içgüdüsel satın almaya yol açabilir, çünkü insanlar satın alma ve maddi mülk edinme eylemi yoluyla zevk arayabilirler. Ancak, bu tür tüketim genellikle aşırı harcama ve mali zorlanma gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir. Buna karşılık bilinçli tüketim, ihtiyaç, sürdürülebilirlik ve kişisel refah üzerindeki etki gibi faktörleri göz önünde bulundurarak kişinin satın alma kararlarında daha kasıtlı ve bilinçli olmasını içerir. Bu çalışmada, iyi oluş ve dokunma ihtiyacının, bilinçli tüketim ile olan ilişkisini ve plansız satın alma üzerindeki potansiyel etkilerini belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırma için tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak, çevrim içi anket yöntemiyle toplam 397 kişiden veri toplanmıştır. Elde edilen verilere IBM SPSS ve SmartPLS programları aracılığıyla frekans dağılımı, aritmetik ortalama, ölçüm modeli ve yapısal model testleri uygulanmıştır. Çalışma sonuçları; bilinçli tüketim ve dokunma ihtiyacı gibi psikolojik faktörlerin, plansız satın alma üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkileri olduğunu göstermektedir. Bu bulgular, tüketici davranışını anlamak ve daha sürdürülebilir ve bilinçli tüketim alışkanlıklarını teşvik etmek için müdahaleler geliştirmek açısından önemli sonuçlar doğurmaktadır.

Keywords: